PHẨM “TÍN THỌ”
Phần giữa quyển 426, Hội thứ II, ĐBN.
(Tương đương phẩm “Chư Thiên Tử” cuối Q.81 đến đầu Q.82,
Hội thứ I)
Tóm
lược:
Khi ấy, các Thiên tử lại khởi nghĩ này: Tôn giả Thiện Hiện
nay muốn vì những hữu tình nào vui thuyết pháp nào?
Cụ thọ Thiện Hiện biết ý của các Thiên tử, liền bảo rằng :
- Các Thiên tử! Tôi nay muốn vì hữu tình như huyễn, như hóa,
như mộng vui thuyết pháp như huyễn, như hóa, như mộng.
Vì sao? Các Thiên tử! Như vậy, kẻ nghe đối với sở thuyết không nghe, không hiểu, không sở chứng vậy.
Khi ấy, các Thiên tử liền hỏi lại rằng:
- Người nói,
người nghe và pháp thuyết ra
đều như huyễn như hóa như mộng ư ?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Như vậy, như vậy! Như các ngươi đã nói: Hữu tình như huyễn,
vì kẻ như huyễn, nói pháp như huyễn. Hữu tình như hóa, nói pháp như hóa. Hữu
tình như mộng, nói pháp như mộng.
Các Thiên tử! Chỗ thấy ngã cho đến kiến giả như huyễn như hóa
như mộng. Chỗ thấy sắc cho đến thức như huyễn như hóa như mộng. Chỗ thấy nhãn
cho đến ý như huyễn như hóa như mộng. Chỗ thấy sắc cho đến pháp như huyễn như
hóa như mộng. Chỗ thấy nhãn thức cho đến ý thức như huyễn như hóa như mộng. Chỗ
thấy nhãn xúc cho đến ý xúc như huyễn như hóa như mộng. Chỗ thấy nhãn xúc làm
duyên sanh ra các thọ cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ như huyễn như hóa
như mộng. Chỗ thấy bố thí Ba la mật cho đến Bát nhã Ba la mật như huyễn như hóa
như mộng. Chỗ thấy nội không cho đến vô tánh tự tánh không như huyễn như hóa
như mộng. Chỗ thấy bốn niệm trụ nói rộng cho đến mười tám pháp Phật bất cộng
như huyễn như hóa như mộng. Như vậy, cho đến chỗ thấy quả Dự lưu cho đến quả A
la hán như huyễn như hóa như mộng. Chỗ thấy Độc giác Bồ đề và Vô Thượng Chánh
Đẳng Bồ đề như huyễn như hóa như mộng.
Khi ấy, các Thiên tử hỏi Thiện Hiện rằng:
- Nay Tôn giả chỉ nói ngã thảy sắc cho đến Vô Thượng Chánh
Đẳng Bồ đề như huyễn như hóa như mộng, hay cũng nói Niết bàn như huyễn như hóa
như mộng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Các Thiên tử! Chẳng những chỗ nói ngã, sắc cho đến Vô
Thượng Chánh Đẳng Bồ đề như huyễn như hóa như mộng, mà cả đến Niết bàn tôi cũng
nói như huyễn, như hóa, như mộng. Các Thiên tử! Nếu
còn pháp nào cao hơn Niết bàn, tôi cũng nói là như huyễn như hóa như mộng. Vì
sao? Vì huyễn hóa mộng cùng tất cả pháp cho đến Niết bàn thảy đều không hai,
không hai phần vậy. (Q.426, ĐBN)
Bấy giờ, Xá Lợi Tử, Đại Mục Liên, Chấp Đại Tạng Mãn Từ Tử,
Đại Ca Đa Diễn Na, Đại Ca Diếp Ba thảy các Đại Thanh văn và vô lượng trăm ngàn
Bồ tát hỏi cụ thọ Thiện Hiện rằng:
- Đã thuyết Bát nhã Ba la mật thậm thâm, khó thấy khó giác,
vắng lặng vi tế, trầm mật thắng diệu như thế, thì ai có thể tín thọ được?
Khi ấy, A Nan Đà nghe lời hỏi kia, liền bạch các Đại Thanh
văn và các Bồ tát rằng: Các Bồ tát Bất thối chuyển đối với Bát nhã Ba la mật đã thuyết, tuy khó
thấy khó giác, vắng lặng vi tế, trầm mật thắng diệu đây, có khả năng thâm tín
thọ trì được. Lại có vô lượng các A la hán đã thấy Thánh đế, hiểu rõ tận nguồn
các pháp sâu xa, sở nguyện đã mãn, đối với Bát nhã Ba la mật thậm thâm khó thấy
khó giác, vắng lặng vi tế, trầm mật thắng diệu đã nói đây cũng có khả năng tín
thọ.
Lại có vô lượng Bồ tát quá khứ đã ở trăm ức chỗ Phật gần gũi
cúng dường, phát thệ rộng lớn,
trồng nhiều cội đức, đối với Bát
Nhã thậm thâm đã thuyết, tuy khó thấy khó giác, vắng lặng vi tế, trầm mật thắng
diệu đây cũng có khả năng tín thọ được.
Lại có vô lượng các thiện nam, thiện nữ quá khứ đã ở vô số
chỗ Phật phát thệ rộng lớn,
trồng các căn lành, huệ thông, được bạn lành nhiếp thọ, đối với Bát nhã Ba la mật thậm thâm đã thuyết,
tuy khó thấy khó giác, vắng lặng vi tế, trầm mật thắng diệu cũng khả năng tín
thọ được. Vì sao? Vì những người như thế chẳng đem không, vô tướng, vô
nguyện, vô sanh vô diệt, vắng lặng xa lìa mà phân biệt sắc cho đến thức.
Cũng chẳng đem sắc cho đến thức mà phân biệt không, vô tướng, vô nguyện, vô
sanh vô diệt, vắng lặng xa lìa.
Như vậy, chẳng đem không, vô tướng, vô nguyện, vô sanh
vô diệt, vắng lặng xa lìa mà phân biệt nhãn cho đến ý, sắc cho đến pháp, nhãn
thức cho đến ý thức, nhãn xúc cho đến ý xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra thọ cho
đến ý xúc làm duyên sanh ra thọ, bố thí Ba la mật cho đến Bát nhã Ba la mật,
nội không cho đến vô tánh tự tánh không, bốn niệm trụ nói rộng cho đến mười tám
pháp Phật bất cộng; tất cả Tam ma địa môn, tất cả Đà la ni môn; quả Dự lưu cho
đến quả A la hán, Độc giác Bồ đề, tất cả hạnh Bồ tát, chư Phật Vô Thượng Chánh
Đẳng Bồ đề; Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí; hữu vi giới vô
vi giới. Cũng chẳng đem nhãn cho đến vô vi giới mà phân biệt không, vô tướng,
vô nguyện, vô sanh vô diệt, vắng lặng xa lìa.
Bởi nhân duyên này, những người như thế đối Bát nhã Ba la mật
thậm thâm đã thuyết, tuy khó thấy khó giác, vắng lặng vi tế, trầm mật thắng
diệu đây đều có khả năng tín thọ được.
Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện bảo các Thiên tử rằng:
- Như vậy! Đã nói Bát nhã Ba la mật thậm thâm khó thấy khó
giác, vắng lặng vi tế, trầm mật thắng diệu, chẳng phải chỗ suy tầm, vượt cảnh
suy tầm, trong ấy thật không có kẻ năng tín thọ. Vì sao? Các Thiên tử! Vì trong
đây không có pháp để hiển thị, đã thật không pháp hiển thị, nên kẻ tín thọ thật
chẳng đắc được.
Bấy giờ, cụ thọ Xá Lợi Tử hỏi Thiện Hiện rằng:
- Trong giáo pháp Bát nhã Ba la mật thậm thâm đã nói đây, sao
không rộng nói pháp tương ưng với Tam thừa, nghĩa là nói pháp Thanh văn thừa,
Độc giác thừa, Vô thượng thừa? Sao chẳng rộng nói Bồ tát đạo nhiếp thọ các Bồ
tát từ sơ phát tâm cho đến Thập địa, tức là nói bố thí Ba la mật cho đến Bát
nhã Ba la mật; bốn niệm trụ cho đến mười tám pháp Phật bất cộng; tất cả Tam ma
địa môn, tất cả Đà la ni môn? Sao chẳng rộng nói việc thù thắng của thần thông
nhiếp thọ các Bồ tát, tức là nói Bồ tát đối với Bát nhã Ba la mật này siêng
năng tu hành, nên tùy theo chỗ mà hóa sanh, không mất thần thông tự tại du hý,
khéo thông đạt được vô lượng pháp môn; từ cõi Phật này đến cõi Phật khác, cung
kính cúng dường, tôn trọng ngợi khen chư Phật Thế Tôn; tùy theo sở nguyện ưa
thích các thứ căn lành, đều có khả năng tu hành chóng được viên mãn; ở chỗ chư
Phật, lắng nghe Chánh pháp, thọ trì cho đến khi đắc Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề,
thường chẳng quên mất; hằng ở trong thắng định lìa tâm tán loạn, lấy đây làm
duyên nên được biện (tài) vô ngại, biện không dứt hết, biện ứng, biện
nhanh, biện không sai lầm, biện các điều diễn thuyết đầy đủ nghĩa vị, biện tất
cả thế gian rất thắng diệu?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Như vậy, như vậy! Thật như đã nói, đối với giáo pháp Bát
Nhã thậm thâm đây, lấy vô sở đắc làm phương tiện, rộng nói giáo pháp tương ưng
Tam thừa. Cho đến rộng nói thắng sự thần thông nhiếp thọ các Bồ tát. Cho đến
khiến được biện tài tất cả thế gian rất thắng diệu. Lấy vô sở đắc làm phương
tiện, lấy vô sở đắc làm phương tiện đối với những pháp nào? Đó là đối với
ngã cho đến người thấy, lấy
vô sở đắc làm phương tiện. Đối sắc cho đến thức lấy vô sở đắc làm phương tiện.
Đối nhãn cho đến ý lấy vô sở đắc làm phương tiện. Đối nhãn thức cho đến ý thức
lấy vô sở đắc làm phương tiện. Đối nhãn xúc cho đến ý xúc lấy vô sở đắc làm
phương tiện. Đối nhãn xúc làm duyên sanh ra thọ cho đến ý xúc làm duyên sanh ra
thọ lấy vô sở đắc làm phương tiện. Đối bố thí Ba la mật cho đến Bát nhã Ba la
mật lấy vô sở đắc làm phương tiện. Đối nội không cho đến vô tánh tự tánh không
lấy vô sở đắc làm phương tiện. Đối bốn niệm trụ, nói rộng cho đến mười tám pháp
Phật bất cộng lấy vô sở đắc làm phương tiện. Như vậy cho đến đối Nhất thiết
trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí lấy vô sở đắc làm phương tiện.
Khi ấy, Xá Lợi Tử hỏi Thiện Hiện rằng:
- Vì nhân duyên gì đối với giáo pháp thậm thâm Bát nhã Ba la
mật đây lấy vô sở đắc làm phương tiện rộng nói pháp tương ưng Tam thừa? Vì nhân
duyên gì đối với giáo pháp thậm thâm Bát nhã Ba la mật đây lấy vô sở đắc làm
phương tiện, rộng nói thắng sự thần thông nhiếp thọ các Bồ tát cho đến khiến
được biện tất cả thế gian rất thắng diệu?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Xá Lợi Tử! Bởi vì nội không cho đến vô tánh tự tánh không,
nên đối với giáo pháp thậm thâm Bát nhã Ba la mật đây lấy vô sở đắc làm phương
tiện, rộng nói pháp tương ưng Tam thừa.
Xá Lợi Tử! Bởi vì nội không cho đến vô tánh tự tánh không,
nên đối với giáo pháp thậm thâm Bát nhã Ba la mật đây lấy vô sở đắc làm phương
tiện, rộng nói thắng sự thần thông nhiếp thọ các Bồ tát cho đến khiến được biện
tất cả thế gian rất thắng diệu
Sơ
giải:
Phẩm “Tín Thọ” này của Hội thứ II hay phẩm “Chư Thiên
Tử”của Hội thứ I là phẩm “thuyết huyễn”. Thiện Hiện bảo các Thiên Tử: “Hữu
tình như huyễn, vì kẻ như huyễn, nói pháp như huyễn. Hữu tình như hóa, nói pháp
như hóa. Hữu tình như mộng, nói pháp như mộng”. “Chẳng những chỗ nói ngã, sắc
cho đến Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề đều như huyễn như hóa như mộng, mà cả đến
Niết bàn tôi cũng nói như huyễn,
như hóa, như mộng. Các Thiên
tử! Nếu còn pháp nào cao hơn Niết bàn, tôi cũng nói là như huyễn như hóa như
mộng. Vì sao? Vì huyễn hóa mộng cùng tất cả pháp cho đến Niết bàn thảy đều
không hai, không hai phần vậy”.
Đó là sự phủ nhận ghê gớm của Bát Nhã đối với thế giới
khách quan mà chúng ta đang sống. Trí năng thường tục kết tụ từ bao nhiêu đời
kiếp không dễ gì chấp nhận lối thuyết huyễn này. Tất cả mọi chúng sanh sống
trên quả địa cầu đều có nhận thức thế giới hiện tại có đầy đủ các hình thái giả
hợp hay chân thật (của muôn sự muôn vật), nhưng không ai thấy nó là như huyễn
như mộng cho đến khi Phật xuất hiện trên thế gian này? Tất cả mọi thứ từ nhà
cửa xe cộ, cây cỏ, núi rừng hiện diện mà mắt có thể thấy, tay có cầm nắm xúc
chạm được từ thôn quê đến thành thị, từ quốc gia này sang quốc gia khác, từ lục
địa này sang lục địa khác v.v… mà bảo là như huyễn như mộng thì thật là một sự
“trào lộng”, phải không?
Nhưng Phật không đùa, Phật không muốn chúng sanh ném cái
nhìn ngây ngô trên muôn sự muôn vật. Phật không khước từ sự hiện hữu của các
vật thể trần gian, Phật chỉ phủ nhận tánh cách “khả thủ, khả chấp” của muôn sự
muôn vật để rồi phải khổ lụy vì chúng.
Con người bằng xương bằng thịt, có đi đứng nằm ngồi, có
vui buồn. Đó là sự thật phơi bày, sờ sờ ra đó, làm sao bảo là như huyễn như
mộng được. Nhưng nếu suy nghĩ sẽ thấy thân người cũng chỉ là vô thường, thân tứ
đại rồi một ngày nào đó rã mục, có đó rồi mất đó. Nếu bám víu vào nó sẽ khổ lụy
thân tâm. Thấy chỗ đó là thấy huyễn thân huyễn tâm. Đó chỉ là một thí dụ nhỏ,
phải thấy toàn bộ thế giới dù hữu vi hay vô vi điều động bởi uy lực của như
huyễn như mộng… thời sẽ thấy cái chân sau bức màn trùng điệp phủ kín đôi mắt trần duy thực của
chúng ta.
Huyễn mộng thật sự phải có những qui luật đứng đằng sau
nó, nếu không nó chẳng khác nào trò huyễn thuật của huyễn sư chỉ mua vui cho
khách qua đường.
Xin đọc lại phẩm “Chư Thiên Tử” hay LUẬN # 3, trong
phần thứ III Tổng luận.
---o0o---