XIV. PHẨM
“THÍ DỤ”
Phần đầu
quyển 548, Hội thứ IV, TBBN.
Tóm lược:
Quyển thứ
548
Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện bạch
Phật:
- Bạch Thế Tôn! Có phải đúng thật là
Bát Nhã sâu xa vì việc lớn mà xuất hiện ở đời không?
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng thật là
Bát Nhã sâu xa vì việc lớn mà xuất hiện ở đời. Vì sao? Vì Bát Nhã sâu xa có thể
thành tựu Nhất thiết trí trí, thành tựu các bậc Độc giác, thành tựu các bậc
Thanh văn.
Thiện Hiện nên biết! Như Quán đảnh
đại vương Sát đế lợi, oai đức tự tại, chinh phục tất cả, đem các việc nước giao
cho quan lớn nên rảnh rỗi, nhàn hạ, an ổn, vui vẻ. Chư Phật cũng thế, là đại
Pháp vương oai đức tự tại, chinh phục tất cả, đem các pháp Phật, hoặc pháp Độc
giác, hoặc pháp Thanh văn đều giao phó Bát Nhã để thành tựu khắp tất cả.
Thế nên, này Thiện Hiện! Bát Nhã sâu
xa xuất hiện ở đời vì việc lớn là đúng sự thật.
Thiện Hiện nên biết! Bát Nhã sâu xa
không vì nhiếp thọ chấp trước sắc mà xuất hiện ở đời; không vì nhiếp thọ chấp
trước thọ, tưởng, hành, thức mà xuất hiện ở đời. Không vì nhiếp thọ chấp trước
quả Dự lưu mà xuất hiện ở đời; không vì nhiếp thọ chấp trước quả Nhất lai, Bất
hoàn, A la hán mà xuất hiện ở đời. Không vì nhiếp thọ chấp trước Độc giác Bồ đề
mà xuất hiện ở đời. Không vì nhiếp thọ chấp trước Nhất thiết trí trí mà xuất
hiện ở đời. (Q.548, TBBN)
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Vì sao Bát Nhã sâu xa này cũng
không vì nhiếp thọ chấp trước Nhất thiết trí trí mà xuất hiện ở đời?
Phật dạy:
- Này Thiện Hiện! Ý ông sao? Ông
thấy có quả A la hán có thể nhiếp thọ chấp trước không?
Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Không. Con không
thấy có quả A la hán có thể nhiếp thọ chấp trước.
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Hay thay! Ta cũng
không thấy có pháp Như Lai có thể nhiếp thọ chấp trước.
Thế nên, này Thiện Hiện! Bát Nhã sâu
xa không vì nhiếp thọ chấp trước Nhất thiết trí trí mà xuất hiện ở đời.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu Bát Nhã sâu xa
cũng không vì nhiếp thọ chấp trước Nhất thiết trí trí mà xuất hiện ở đời thì
các chúng Bồ tát sơ học Đại thừa nghe nói như vậy liền sanh tâm hoảng sợ, không
thể tin nhận. Nếu từng ở nơi vô lượng quá khứ Phật có đầy đủ nhân duyên, phát
nguyện rộng lớn, luôn luôn tích tập căn lành tốt đẹp nhất, các chúng Bồ tát
nghe nói như vậy mới có thể tin thọ được.
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng như lời
ngươi nói. Do nhân duyên này không nên vội thuyết Bát Nhã sâu xa cho các Bồ tát
mới học Đại thừa.
Khi ấy, các Thiên tử cõi Dục và cõi
Sắc đều bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật
này thật là sâu xa, khó thấy, khó biết, khó tin hiểu vô cùng. Những hữu tình
nào đã từng ở nơi vô lượng quá khứ Phật, phát nguyện rộng lớn, trồng nhiều căn
lành và phục vụ nhiều bạn lành thì mới tin hiểu được Bát Nhã sâu xa. Nếu như
các loài hữu tình nơi tam thiên đại thiên thế giới, tất cả đều thành tựu tùy
tín hành, trải qua một kiếp hay hơn, những loài hữu tình đó tu tự địa hạnh,
chẳng bằng có người đối với Bát Nhã sâu xa này vui thích, nghiền ngẫm, suy tư,
so sánh, quán sát trong một ngày,
thì công đức đạt được nhiều hơn công đức kia vô lượng.
Phật dạy các Thiên tử:
- Đúng vậy! Như các ông đã nói!
Thiên tử nên biết! Nếu các thiện
nam, thiện nữ được nghe Bát Nhã sâu xa, thì mau chóng đắc Niết bàn, vượt hơn
tùy tín hành đã nói trước đây, trải qua một kiếp hay hơn tu tự địa hạnh.
Các Thiên tử nghe lời Phật dạy, hoan
hỷ phấn chấn, đảnh lễ đức Thế Tôn, nhiễu quanh bên phải ba vòng rồi từ tạ trở
về cung.
Họ ra khỏi hội chúng chẳng bao xa
bỗng nhiên biến mất. Tùy thuộc cõi nào họ trở về cung cõi ấy, khuyến khích chư
thiên tu hạnh thù thắng. (Q.548, TBBN)
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Đại Bồ tát nào nghe
Bát Nhã sâu xa có thể sanh tin hiểu, không bị chìm đắm, không bị mê muội, không
nghi hoặc, không chấp, hoan hỉ lắng nghe, cung kính cúng dường, vị ấy từ đâu
sanh đến chỗ này?
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Nếu các đại Bồ tát
nghe Bát Nhã sâu xa có thể sanh tin hiểu, không bị chìm đắm, không bị mê muội,
không nghi hoặc, không chấp thủ, hoan hỷ lắng nghe, cung kính cúng dường, ưa
gặp, ưa nghe, thọ trì, đọc tụng, thường không xa lìa Bát Nhã sâu xa và có những
ý tưởng tốt đẹp tương ưng với người đó, yêu mến đi theo người thuyết pháp, như
bò con theo mẹ, chưa tạm xa lìa. Cho đến dù chưa được tất cả nghĩa lý Bát Nhã
sâu xa, thông suốt rốt ráo, có thể giảng nói cho người, thì vẫn không bao giờ
xa lìa Bát Nhã sâu xa và thầy thuyết pháp, dầu chỉ trong giây phút. Đại Bồ tát
này từ trong cõi người sanh đến đây,
nhờ vào nhân tốt đẹp đời trước nên thành tựu sự kiện hôm nay.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Có phải các đại Bồ
tát thành tựu công đức như vậy là nhờ vào thừa sự cúng dường chư Phật ở phương
khác rồi từ đó sanh ra đến đây chăng?
Phật dạy:
- Này Thiện Hiện! Có đại Bồ tát thừa
sự cúng dường chư Phật ở phương khác rồi
từ đó sanh ra đến đây, thành tựu công đức tốt đẹp như vậy. Vì sao? Vì đại
Bồ tát này trước đây đã ở nơi vô lượng đức Phật phương khác nghe Bát Nhã sâu xa
sanh lòng tin hiểu, cung kính cúng dường, biên chép, thọ trì, thỉnh hỏi nghĩa
lý sâu xa Kinh Bát nhã Ba la mật, tư duy, tu tập, giảng dạy cho người khác. Từ
nơi đó họ sanh đến đây, nhờ căn lành đã có nên thành tựu được việc này.
Này Thiện Hiện! Có đại Bồ tát là chư
thiên từ trời Đổ sử đa, sanh vào cõi
người, họ cũng được thành tựu công đức như vậy. Vì sao? Vì đại Bồ tát này đời
trước đã ở trời Đổ sử đa, nơi đại Bồ tát Từ Thị, nghe Bát Nhã sâu xa sanh lòng
tin hiểu, cung kính cúng dường, thỉnh hỏi nghĩa lý sâu xa trong Kinh ấy, tư
duy, tu tập, rộng vì người nói. Vị ấy từ cõi đó sanh đến đây, nhờ căn lành đời
trước nên thành tựu được việc này. (Q.548,
TBBN)
Này Thiện Hiện! Các thiện nam thiện
nữ trụ Bồ tát thừa tuy đời trước đã được nghe Bát nhã Ba la mật nhưng không
thỉnh hỏi nghĩa lý sâu xa, đời này sanh trong cõi người nghe nói Bát Nhã sâu xa
này tâm mê mờ, nghi hoặc, thối lui. Hoặc có lúc sanh ra những sự hiểu biết khác
khó có thể khai ngộ. Vì sao? Vì không hiểu nghĩa nên tâm mê mờ, nghi hoặc, thối
lui.
Này Thiện Hiện! Các thiện nam thiện
nữ trụ Bồ tát thừa tuy đời trước đã được nghe Bát nhã Ba la mật cũng từng thỉnh
hỏi nghĩa lý sâu xa, hoặc một ngày, hai ngày, ba ngày, bốn ngày, năm ngày nhưng
không theo lời dạy tinh tấn tu hành. Ngày nay, sanh trong loài người, được nghe
dạy Bát Nhã sâu xa, dầu chỉ trải qua thời gian ngắn, tâm người ấy vẫn vững
chắc, không ai có thể phá hoại. Nếu rời chỗ nghe Bát Nhã sâu xa và vị thầy
thuyết pháp để thỉnh hỏi nghĩa sâu mầu, thì người ấy liền thối thất, sanh tâm
do dự. Vì sao? Vì tuy đời trước thiện nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa được nghe Bát
nhã Ba la mật, cũng thỉnh hỏi nghĩa lý sâu xa, nhưng không tu hành tinh tấn theo lời dạy, nên đời này đối với Bát Nhã
sâu xa có khi muốn nghe, có khi chẳng muốn nghe, có khi tâm bền vững, có khi
tâm lui sụt, tâm ấy dao động, tấn thối
vô thường, như bông gòn bay theo gió. Nên biết các thiện nam thiện nữ trụ
Bồ tát thừa mới học Đại thừa, mặc dù có tín tâm nhưng không thanh tịnh kiên cố.
Đối với Bát Nhã sâu xa không thể tin ưa lâu dài. Theo nghiệp vị ấy sẽ rơi vào
một trong hai địa, là Thanh văn hoặc Độc giác.
Thiện Hiện nên biết! Như chiếc thuyền bị thủng giữa biển cả
mênh mông, những người trong thuyền nếu không nắm được cây, đồ vật, phao nổi,
tấm ván, thây chết v.v… làm chỗ nương tựa, biết chắc họ sẽ bị chết chìm, không
qua đến bờ kia được. Nếu những người trong thuyền đó nắm được cây, đồ vật, phao
nổi, tấm ván, thây chết v.v… làm chỗ nương tựa, nên biết những nguời này không
bao giờ bị chết chìm, được an ổn và đến bờ bên kia, không bị tổn hại, hưởng các
sự an vui.
Các thiện nam thiện nữ trụ Bồ tát
thừa cũng như vậy. Có người tuy đối với Đại thừa có thành tựu chút ít kính tin,
yêu thích nhưng không nhiếp thọ Bát
Nhã sâu xa làm chỗ nương tựa. Nên biết hạng người đó lui mất giữa đường, không
thể chứng đắc Nhất thiết trí trí, nghĩa là rơi vào Thanh văn hay Độc giác.
Người nào đối với Đại thừa mà có tín tâm, có nhẫn thọ, có hâm mộ, có khát khao,
có kiến giải, có thực hành, có hỷ, có lạc, có xả, có tinh tiến, có tôn trọng,
có thâm tâm, có tịnh tâm, không buông trôi, không tán loạn đối với quả vị Vô
Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ điều qui định hoàn hảo và có nhiếp thọ Bát Nhã
sâu xa làm chỗ nương tựa. Nên biết những người này không bao giờ giữa đường lui
sụt vào Thanh văn hay Độc giác, nhất định sẽ chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh
Đẳng Bồ đề, mang lại lợi ích an vui cho tất cả mọi loài trong tương lai.
Này Thiện Hiện! Như có người nam hay
người nữ mang chiếc bình đất sống đến
sông, suối, giếng, ao, khe để lấy nước. Nên biết chiếc bình này chẳng bao
lâu sẽ bị tan rã. Vì sao? Vì chiếc bình này chưa được nung chín, chẳng kham nổi
nước, nên cuối cùng tan rã thành đất.
Cũng vậy, này Thiện Hiện! Có thiện
nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa, tuy đối với Đại thừa có tín tâm, có nhẫn thọ, có
hâm mộ, có khát khao, có kiến giải, có thực hành, có hỷ, có lạc, có xả, có tinh
tiến, có tôn trọng, có thâm tâm, có tịnh tâm, không buông trôi, không tán loạn
đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ điều qui định hoàn hảo,
nhưng không nhiếp thọ phương tiện thiện xảo của Bát Nhã sâu xa. Nên biết những
kẻ đó sẽ lui mất giữa đường, không thể chứng đắc Nhất thiết trí trí, nghĩa là
rơi vào Thanh văn hay Độc giác địa.
Này Thiện Hiện! Như có người nam hay
người nữ mang chiếc bình đã nung chín đến sông, suối, giếng, ao, khe để lấy
nước. Nên biết chiếc bình này không bị tan rã. Vì sao? Vì chiếc bình này được
nung chín tốt, kham nổi chịu đựng nước rất bền chắc.
Cũng vậy, này Thiện Hiện! Có thiện
nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa, đối với Đại thừa có tín, có nhẫn, nói rộng cho
đến đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ và nhiếp thọ phương tiện
thiện xảo của Bát Nhã sâu xa. Nên biết những người này không bao giờ giữa đường
lui sụt vào Thanh văn hay Độc giác địa, nhất định sẽ chứng đắc quả vị Vô Thượng
Chánh Đẳng Bồ đề, mang lại lợi ích an vui cho tất cả mọi loài trong tương lai.
Này Thiện Hiện! Như có lái buôn không có trí khôn, thuyền ở
trên bờ chưa sửa chữa chắc chắn, giục tốc kéo xuống nước ra đi. Nên biết thuyền
này giữa đường bị hư chìm, người, thuyền, của cải vật chất trôi đi khắp nơi.
Người buôn này không có trí khôn nên tán thân mất mạng và mất hết của cải quí
báu.
Cũng vậy, này Thiện Hiện! Có thiện
nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa, tuy đối với Đại thừa có tín, có nhẫn, nói rộng
cho đến đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ qui định hoàn hảo,
nhưng không nhiếp thọ phương tiện thiện xảo của Bát Nhã sâu xa. Nên biết những
kẻ đó sẽ lui mất giữa đường, không thể chứng đắc Nhất thiết trí trí, nghĩa là
rơi vào Thanh văn hay Độc giác địa.
Này Thiện Hiện! Như có người buôn
trí tuệ khéo léo, trước khi ra khơi sửa chữa thuyền thật chắc chắn, rồi mới hạ
thủy, biết không có lỗ thủng, sau đó đem đồ đạc, của cải chất lên thuyền ra đi.
Nên biết thuyền này chắc chắn không bị hư chìm, người và đồ đạc được đến nơi an
ổn.
Cũng vậy, này Thiện Hiện! Thiện nam
thiện nữ trụ Bồ tát thừa, đối với Đại thừa có tín, có nhẫn, nói rộng cho đến
đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ qui định hoàn hảo và có thể
nhiếp thọ phương tiện thiện xảo của Bát Nhã sâu xa. Nên biết những người này
giữa đường không bao giờ lui sụt vào Thanh văn hay Độc giác địa, nhất định sẽ
chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, làm lợi lạc cho tất cả hữu tình
đến tận đời vị lai. Vì sao? Vì nếu các thiện nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa đối
với Đại thừa có tín, có nhẫn, nói rộng cho đến đối với quả vị Vô Thượng Chánh
Đẳng Bồ đề không bỏ qui định hoàn hảo và nhiếp thọ phương tiện thiện xảo của
Bát Nhã sâu xa suốt trong thời gian ấy không rơi vào Thanh văn hay Độc giác
địa, nhất định sẽ chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, thường làm lợi
ích cho tất cả hữu tình.
Này Thiện Hiện! Ví như có người một trăm hai mươi tuổi, già nua,
suy yếu, lại thêm nhiều bệnh như: Bệnh phong, bệnh nhiệt, bệnh đàm, hoặc ba
bệnh xen lẫn. Ý ngươi thế nào? Người già bệnh này có thể từ giường có thể tự
đứng dậy được không?
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Không.
Phật dạy:
- Này Thiện Hiện! Người này nếu có
người đỡ cho đứng dậy cũng không có sức đi một dặm, hai dặm, ba dặm. Vì sao! Vì
đã quá già lại nhiều bệnh.
Cũng vậy, này Thiện Hiện! Có thiện
nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa, giả sử đối với Đại thừa có tín, có nhẫn, nói rộng
cho đến đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ qui định hoàn hảo.
Nếu không nhiếp thọ phương tiện thiện
xảo của Bát Nhã sâu xa(1), nên biết hạng người này không chứng đắc quả vị
Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, bị lui sụt vào Thanh văn hay Độc giác địa. Vì sao?
Vì xa lìa pháp phương tiện thiện xảo Bát nhã Ba la mật nên phải chịu như vậy.
Này Thiện Hiện! Ví như có người một
trăm hai mươi tuổi, già nua, suy yếu, lại thêm nhiều bệnh như: Bệnh phong, bệnh
nhiệt, bệnh đàm, hoặc ba bệnh xen lẫn. Người già bệnh này muốn từ giường, ghế
đứng dậy đến chỗ khác nhưng không thể đứng được. Nếu có hai người mạnh, mỗi
người nâng một bên nách, đỡ dần cho đứng lên và bảo người đó: “Đừng lo bị khó
khăn, muốn đi đâu tùy ý, hai chúng tôi không bao giờ bỏ ông, chắc chắn đưa đến
chỗ an ổn không có tổn hại”.
Cũng vậy, này Thiện Hiện! Có các
thiện nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa nếu đối với Đại thừa có tín, có nhẫn, nói
rộng cho đến đối với quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không bỏ qui định hoàn
hảo và nhiếp thọ phương tiện thiện xảo của Bát Nhã sâu xa. Nên biết những người
này không bao giờ giữa đường bị suy sụt, rơi vào Thanh văn hay Độc giác địa,
nhất định chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, chuyển pháp luân vi
diệu, độ thoát các hữu tình. (Q.548,
TBBN)
Thích nghĩa:
(1). Kinh
ĐBN thường đề cập đến thập Ba la mật là Bố thí, Trì giới, Nhẫn nhục, Tinh tấn,
Thiền định, Bát nhã Ba la mật. Đó là sáu thành phần chánh mà Bồ tát phải học
nếu muốn giác ngộ, trở thành Bồ tát Giác ngô hay đạt Chánh giác và đắc Nhất
thiết trí trí; và bốn Ba la mật phụ là Phương tiện xảo, Nguyện Ba la mật, Lực Ba
la mật và Trí Ba la mật. Dĩ nhiên, 10 thành phần này có chức năng khác nhau.
Nhưng, Bát nhã Ba la mật được coi là bộ phận mẹ, chi phối hay nhiếp thọ tất cả
các Ba la mật khác. Nên Kinh thường đề cao vai trò của Bát nhã Ba la mật hơn
chín Ba la mật khác. Vì vậy, phẩm “Thí Dụ” này cũng như các phẩm tương tự ở ba
Hội trước, xem các Ba la mật này là phương tiện của Bát nhã Ba la mật để thành
tựu giác ngộ hay đắc Nhất thiết trí trí.
Sở dĩ có
giải thích này là vì nhiều Kinh thường dùng cụm từ “phương tiện thiện xảo của
Bát Nhã” như Kinh TBBN với phẩm “Thí Dụ” kể trên. Có Kinh như “Phật Mẫu Bát
Nhã” lại phân chia làm hai thành phần là Phương tiện và Bát Nhã. Vì xem Bát Nhã
như bộ phận mẹ, nên nói Bát Nhã là cứu cánh và chín Ba la mật kia là phương
tiện. Trên thực tế thập Ba la mật không có phân chia. Tất cả hỗ tương nhau sanh
khởi trên con đường tầm cầu chân lý cùng mang lại phúc lợi cho toàn thể hữu
tình.
Lược giải:
Nếu chỉ có
lòng tin ưa mà chẳng biên chép, thọ trì, tụng đọc, chẳng giảng thuyết, chẳng
chánh ức niệm Bát nhã Ba la mật cùng với năm Ba la mật kia nhẫn đến Nhất thiết
trí, phải biết thiện nam, thiện nữ nầy giữa đường suy bại, chẳng đạt được Nhất
thiết trí, sẽ rơi rụng vào bậc Thanh văn hay Độc giác.
Nếu thiện
nam, thiện nữ cầu Phật đạo, có tin,
có nhẫn, có thích, có muốn, có hiểu, có hành, có hỷ, có lạc, có xả, có tinh
tấn, có tôn trọng, có tâm sâu, có tâm tịnh, lìa phóng dật, không tán loạn, lại
y Bát nhã Ba la mật, biên chép, thọ trì, đọc tụng, giảng thuyết, chánh ức niệm,
người nầy lại được hộ trì bởi phương tiện thiện xảo của Bát Nhã thì sẽ đạt được
Nhất thiết trí, giữa đường chẳng suy bại rơi vào bậc Thanh văn, Độc giác, chẳng
thể chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, chẳng thể thành tựu chúng sanh, thanh
tịnh Phật độ.
Giống như người vượt biển, chẳng may thuyền bị đắm
giữa biển cả mênh mông mà không chịu lấy đồ vật, phao nổi, tấm ván, thây
chết v.v… làm chỗ nương vịn thì chắc bị chết giữa đường không thể nào đến thành
lớn lợi vui. Bồ tát cũng thế, đối với Vô thượng Chính đẳng Chính giác, tuy đầy
có đủ công đức như trên, nếu không được phương tiện thiện xảo của Bát nhã Ba la
mật hộ niệm, Bồ tát này sẽ không thể thành tựu Nhất thiết trí; ở giữa đường chắc
chắn sẽ bị suy bại.
Giống như
nam hay nữ dùng bình bằng đất chưa nung
chín đến sông, suối, giếng, ao, khe để lấy nước. Nên biết chiếc bình này
chẳng bao lâu sẽ bị tan rã. Vì sao? Vì bình này chưa nung chín, khi gặp nước
chẳng kham nổi nên tan rã. Cũng như vậy, thiện nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa,
tuy đối với Đại thừa, có đủ công đức như trên, nếu không được phương tiện thiện
xảo của Bát nhã Ba la mật hộ niệm, Bồ tát này không thể thành tựu Nhất thiết
trí; ở giữa đường cũng bị lui bại.
Giống như lái buôn không có trí khôn, thuyền ở
trên bờ sửa chữa chưa xong, giục tốc ra khơi. Nên biết thuyền này giữa đường bị
hư chìm, người, thuyền, của cải vật chất trôi đi khắp nơi. Lái buôn này không
có trí khôn nên tán thân mất mạng và mất hết của cải tài vật quí báu. Cũng như
vậy, thiện nam thiện nữ trụ Bồ tát thừa, tuy đối với Đại thừa có tín, có nhẫn
v.v… nhưng không dùng phương tiện thiện xảo và Bát Nhã sâu xa. Nên biết những
kẻ đó sẽ lui bại giữa đường, không thể chứng đắc Nhất thiết trí, nghĩa là rơi
vào Thanh văn hay Độc giác.
Dù
hữu tin, hữu nhẫn, hữu ái, v.v… và
có đầy đủ công đức mà không nhiếp thọ phương tiện khéo léo của Bát nhã Ba la mật thì cũng giống như người một trăm hai mươi tuổi, già nua, suy yếu, lại nhiều bệnh tật, không
thể lê chân. Nhưng nếu có hai người khỏe mạnh, mỗi người xóc một bên nách, đỡ
đậy thì có thể đến nơi tốt đẹp để thưởng ngoạn như mong ước.
Cũng như
vậy, hữu tin, hữu nhẫn, hữu ái, v.v... đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, Bồ
tát vẫn không thể sang tới bờ kia. Nhất thiết trí, nếu không được hộ trì bởi
hai người lực lưỡng là Bát Nhã và Phương tiện, nhất định Bồ tát bị lùi lại giữa
đường và rơi vào bậc Thanh văn hay Độc giác. Tại sao? Vì Bát Nhã và Phương tiện
là những người bạn tốt lúc nào cũng hộ trì Bồ tát trong quá trình hành đạo để thực
hiện hạnh nguyện của các Ngài; nếu không có chúng, Bồ tát sẽ không bao giờ
thành đạt ước nguyện.
Vì
vậy, Bát Nhã và Phương tiện thiện xảo đóng vai trò quan trọng trong kỹ thuật tu
tập và hành trì để trở thành Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh giác. Nên Bát Nhã và
Phương tiện là chỗ đáng nương tựa. Do đó, tùy thuận và nhiếp thọ Bát Nhã và
Phương tiện là điều cần yếu nếu muốn Giác ngộ, đạt Chánh giác, chứng Nhất thiết
trí trí, thành thục chúng sanh cũng như thanh tịnh Phật độ.
---o0o---