PHẨM
“THÂN CẬN” hay “GẦN GŨI”
Phần
giữa quyển 464, Hội thứ II, ĐBN.
(Tương
đương phần sau phẩm “Khéo Tiện Hành”, quyển 365
cho
đến cuối quyển 366, Hội thứ I, ĐBN)
Tóm lược:
Bấy
giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng:
-
Bạch Thế Tôn! Nếu đại Bồ tát chẳng gần gũi chư Phật, chẳng viên mãn căn lành,
chẳng vâng thờ bạn lành, đại Bồ tát này đâu có thể được Nhất thiết trí trí?
Phật
bảo:
-
Thiện Hiện! Nếu chẳng thường gần gũi chư Phật viên mãn căn lành, vâng thờ bạn
lành thời chẳng được gọi tên là đại Bồ tát, huống chi có thể chứng Nhất thiết
trí trí. Vì sao? Hoặc có đại Bồ tát gần gũi chư Phật, trồng thiện căn, vâng thờ
bạn lành, hãy chẳng thể chứng Nhất thiết trí trí, huống chẳng thường gần
gũi chư Phật viên mãn thiện căn, vâng thờ bạn lành mà có thể chứng được Nhất
thiết trí trí, điều này không thể có.
Vậy
nên, Thiện Hiện! nếu Bồ tát muốn xưng danh đại Bồ tát, muốn mau chứng được Nhất
thiết trí trí, thời nên gần gũi chư Phật Thế Tôn, viên mãn thiện căn, vâng thờ
bạn lành chớ sanh nhàm mỏi.
Cụ
thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
-
Bạch Thế Tôn! Có khi nào đại Bồ tát gần gũi chư Phật, trồng các thiện căn, vâng
thờ bạn lành mà chẳng được Nhất thiết trí trí không?
Phật
bảo:
-
Thiện Hiện! Đại Bồ tát kia xa lìa sức phương tiện thiện xảo, nên dù gần
gũi chư Phật, trồng các thiện căn, vâng thờ bạn lành nên chẳng năng được Nhất
thiết trí trí.
Cụ
thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Những
gì gọi là phương tiện thiện xảo, các đại Bồ tát phải thành tựu, mới có thể
chứng được Nhất thiết trí trí?
Phật
bảo:
-
Thiện Hiện! Nếu đại Bồ tát từ sơ phát tâm, khi tu hành bố thí Ba
la mật, đem tác ý tương ưng Nhất thiết trí trí, hoặc cúng dường chư Phật hoặc
cúng dường Bồ Tát hoặc Độc giác, Thanh văn, các Sa môn Phạm chí khác hoặc bố
thí cho ngoại đạo kẻ tu phạm hạnh hoặc bố thí cho kẻ bần cùng, người lỡ đường,
người tu khổ hạnh và kẻ đến xin hoặc bố thí cho tất cả người chẳng phải người
v.v…
Đại
Bồ tát này trọn nên tác ý tương ưng Nhất thiết trí trí như thế, dù hành bố thí
mà không tưởng thí, không tưởng kẻ nhận, cũng không tưởng ngã, ngã sở. Vì sao?
Vì đại Bồ tát này quán tất cả pháp tự tướng đều không, không thật không
thành, không chuyển không diệt, thể nhập vào các pháp, biết tất cả các pháp vô
tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này trọn nên phương tiện
thiện xảo như thế, hằng thời tăng trưởng giác phần thiện căn. Do thiện căn đây
thường tăng trưởng, nên thường hành bố thí Ba la mật thành thục hữu tình,
nghiêm tịnh cõi Phật. Dù hành bố thí mà chẳng mong cầu được quả thí là chẳng
mong hưởng cảnh giới đáng yêu và nơi sanh tốt đẹp. Chỉ vì cứu hộ kẻ không được
cứu hộ và muốn giải thoát những ai chưa được giải thoát, tu hành bố thí Ba la
mật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Đại Bồ tát nào từ lúc mới phát tâm tu hành tịnh giới Ba
la mật, dùng tác ý tương ưng với Nhất thiết trí trí để thọ trì tịnh giới, tâm
thường không gây những trói buộc phiền não như tham, sân, si v.v..., tâm cũng
không tạo các pháp bất thiện khác có thể làm chướng ngại Bồ đề, như là keo
kiệt, ác giới, giận hờn, giải đãi, tâm hèn hạ, tâm tán loạn, tà kiến, mạn, quá
mạn, ngã mạn, tăng thượng mạn, ti mạn, tà mạn, tác ý tương ưng với Thanh văn,
Độc giác. Vì sao? Vì đại Bồ tát này quán tự tướng của tất cả pháp đều không,
không thật, không thành, không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng,
biết tất cả các pháp vô tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này
thành tựu phương tiện thiện xảo như vậy, thường tăng trưởng giác phần thiện
căn. Nhờ thiện căn này thường tăng trưởng nên có thể thực hành tịnh giới Ba la
mật, thành thục hữu tình, trang nghiêm cõi Phật. Tuy thực hành tịnh giới, nhưng
vị ấy không mong cầu phước báo
của việc giữ giới, cũng không muốn hưởng cảnh giới đáng yêu và nơi sanh tốt
đẹp, chỉ vì cứu hộ kẻ không ai cứu
hộ và muốn giải thoát những ai chưa được giải thoát, nên vị ấy tu hành
tịnh giới Ba la mật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Đại Bồ tát nào từ lúc mới phát tâm tu hành an nhẫn Ba
la mật, dùng tác ý tương ưng với Nhất thiết trí trí làm phương tiện để tu học
an nhẫn, cho đến để bảo vệ tánh mình, đại Bồ tát này cũng không phát sanh một
niệm giận hờn, một lời nói ác, hay một tâm oán hận báo thù. Giả sử có một người
muốn đến hại mạng mình, cướp đoạt của cải, xâm chiếm vợ con, nhà cửa, vu khống
mạ nhục, chia rẻ, khinh khi, hoặc đánh, hoặc đâm, hoặc cắt, hoặc chặt và gây ra
đủ thứ tai hại khác thì vị ấy hoàn toàn không giận hờn hữu tình đó. Chỉ cầu
mong làm cho người kia được lợi ích an lạc. Vì sao? Vì đại Bồ tát này quán tự
tướng của tất cả pháp đều không, không thật, không thành, không chuyển, không
diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất cả các pháp vô tác, vô năng, nhập vào
các hành tướng. Đại Bồ tát này thành tựu phương tiện thiện xảo như vậy, thường
tăng trưởng giác phần thiện căn. Nhờ thiện căn thường tăng trưởng nên vị ấy có
thể thực hành an nhẫn Ba la mật, thành thục hữu tình, trang nghiêm cõi Phật.
Tuy thực hành an nhẫn, nhưng vị ấy không mong cầu phước báo của việc an nhẫn, nghĩa là không
hồi hướng đến cảnh giới đáng yêu và nơi sanh tốt đẹp, chỉ vì cứu hộ kẻ không ai
cứu hộ và muốn giải thoát những ai chưa được giải thoát, nên vị ấy tu hành an
nhẫn Ba la mật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Đại Bồ tát nào từ lúc mới phát tâm tu hành tinh tấn Ba
la mật, dùng tác ý tương ưng với Nhất thiết trí trí, phát tâm siêng năng dõng
mãnh một cách chân chính không khiếp sợ, xa lìa tâm giải đãi, hèn yếu. Vì cầu
Bồ đề, vị ấy không sợ các khổ, không phế bỏ việc tu tập các pháp lành. Vì sao?
Vì đại Bồ tát này quán tự tướng của tất cả pháp đều không, không thật, không
thành, không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất cả các pháp
vô tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này thành tựu phương tiện
thiện xảo như vậy, thường tăng trưởng giác phần thiện căn. Nhờ thiện căn này
thường tăng trưởng nên có thể thực hành tinh tấn Ba la mật, thành thục hữu
tình, trang nghiêm cõi Phật. Tuy thực hành tinh tấn, nhưng vị ấy không mong cầu
phước báo của việc tinh tấn,
cũng không mong hưởng cảnh
giới đáng yêu và nơi sanh tốt đẹp, chỉ vì cứu hộ kẻ không ai cứu hộ và muốn
giải thoát những ai chưa được giải thoát, nên vị ấy tu hành tinh tấn Ba la mật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Đại Bồ tát nào từ lúc mới phát tâm tu hành tịnh lự Ba
la mật, dùng tác ý tương ưng với Nhất thiết trí trí để tu học các định. Khi mắt
thấy các sắc, tai nghe âm thanh, mũi ngửi mùi, lưỡi nếm vị, thân cảm giác xúc
chạm, ý phân biệt các pháp, đại Bồ tát này không nắm giữ các tướng, không nắm
bắt những thứ ưa thích. Tức là giữ gìn các căn ngay nơi đối tượng ấy, không
sống phóng dật, không cho phát sanh các pháp ác ở thế gian như tham ái và các
phiền não, chuyên tu niệm định để giữ gìn các căn. Đại Bồ tát này hoặc đi, hoặc
đứng, hoặc ngồi, hoặc nằm, hoặc nói năng, hoặc im lặng thường không xa lìa định
thù thắng, xa lìa các pháp dơ bẩn, thân tâm yên tịnh, không trái oai nghi phép
tắc, hành động đều đoan chánh, tâm thường ổn định, không sanh phân biệt. Vì sao?
Vì đại Bồ tát này quán tự tướng tất cả pháp đều không, không thật, không thành,
không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất cả các pháp vô tác,
vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này thành tựu phương tiện thiện
xảo như vậy, thường tăng trưởng giác phần thiện căn. Nhờ thiện căn này thường
tăng trưởng nên có thể thực hành tịnh lự Ba la mật, thành thục hữu tình, trang
nghiêm cõi Phật. Tuy thực hành tịnh lự, nhưng vị ấy không mong cầu phước báo của việc thiền định, cũng
không muốn hưởng cảnh giới đáng yêu và nơi sanh tốt đẹp, chỉ vì cứu hộ kẻ không
ai cứu hộ và muốn giải thoát những ai chưa được giải thoát, nên vị ấy tu hành
tịnh lự Ba la mật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Đại Bồ tát nào từ lúc mới phát tâm tu hành Bát nhã Ba la
mật, dùng tác ý tương ưng với Nhất thiết trí trí tu học diệu huệ. Đại Bồ
tát này lìa các ác tuệ, tâm không bị kẻ khác gây chấp ngã và ngã sở, xa lìa tất
cả cái thấy của ngã, cái thấy của hữu tình, cho đến cái thấy của người biết,
người thấy, cái thấy của cái có hoặc không, và các cảnh giới ác kiến, xa lìa sự
kiêu mạn, không có phân biệt, làm phát sanh đủ loại căn lành thù thắng. Vì sao?
Vì đại Bồ tát này quán tự tướng tất cả pháp đều không, không thật, không thành,
không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất cả các pháp vô tác,
vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này thành tựu phương tiện thiện
xảo như vậy, thường tăng trưởng giác phần thiện căn. Nhờ thiện căn này tăng
trưởng nên có thể thực hành Bát Nhã, thành thục hữu tình, trang nghiêm cõi
Phật. Tuy thực hành Bát Nhã, nhưng vị ấy không mong cầu phước báo của trí tuệ, cũng không mong mỏi
cảnh giới đáng yêu và nơi sanh tốt đẹp, chỉ vì cứu hộ kẻ không ai cứu hộ và
muốn giải thoát những ai chưa được giải thoát, nên vị ấy tu hành Bát nhã Ba la
mật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Nếu đại Bồ tát từ sơ phát tâm khi tu hành Bát Nhã, đem tác ý
tương ưng Nhất thiết trí trí nhập vào bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô
sắc. Đại Bồ tát này dù đối tĩnh lự, vô lượng, vô sắc vào ra tự tại mà chẳng
nhiếp thọ quả dị thục kia. Vì sao? đại Bồ tát này trọn nên phương tiện thiện
xảo thù thắng, quán các tĩnh lự, vô lượng, vô sắc tự tướng đều không, không
thật, không thành, không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất
cả các pháp vô tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này trọn nên
phương tiện thiện xảo như thế, hằng thời tăng trưởng giác phần thiện căn. Do
thiện căn đây tăng trưởng nên năng hành tĩnh lự, vô lượng, vô sắc. Do hành
tĩnh lự, vô lượng, vô sắc bèn được tự thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi
Phật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Nếu đại Bồ tát từ sơ phát tâm, khi tu hành Bát Nhã, đem tác ý
tương ưng Nhất thiết trí trí tu học tất cả Bồ đề phần pháp trọn nên
phương tiện thiện xảo như vậy, tuy thực hành pháp đoạn trừ phiền não, nhờ kiến
đạo hoặc tu đạo nhưng không nắm giữ quả Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A la hán,
Độc giác Bồ đề. Vì sao? Đại Bồ tát này quán tất cả tự tướng đều không, không
thật, không thành, không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất
cả các pháp vô tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này trọn nên
phương tiện thiện xảo thù thắng, hằng thời tăng trưởng giác phần thiện căn. Do
thiện căn đây tăng trưởng nên thường hành tất cả Bồ đề phần pháp, vượt các
Thanh văn bậc Độc giác… vào Bồ Tát Chánh tánh ly sanh. Đấy gọi Bồ Tát Vô sanh
pháp nhẫn. Do nhẫn đây nên thường được tự tại thành thục hữu tình, nghiêm tịnh
cõi Phật.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Nếu đại Bồ tát khi tu hành Bát Nhã, đem tác ý tương ưng Nhất
thiết trí trí, tuy được tự tại thuận nghịch vào ra tám giải thoát, tám thắng
xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ v.v… mà năng trọn nên được phuơng tiện
thiện xảo như vậy, nhưng chẳng lấy quả Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A la hán,
Độc giác Bồ đề. Vì sao? Vì đại Bồ tát này quán tất cả pháp tự tướng đều không,
không thật, không thành, không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng,
biết tất cả các pháp vô tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này
trọn nên phương tiện thiện xảo thù thắng, hằng thời tăng trưởng giác phần thiện
căn. Do thiện căn đây tăng trưởng nên năng tự tại thành thục hữu tình, nghiêm
tịnh cõi Phật, chứng vào bậc Bồ Tát Bất thối chuyển được nhận ký.
Lại
nữa, Thiện Hiện! Nếu đại Bồ tát khi tu hành Bát Nhã, đem tác ý tương ưng Nhất
thiết trí trí tinh tấn tu hành Như Lai mười lực, bốn vô sở úy, bốn vô ngại
giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng cùng vô
lượng vô biên công đức chư Phật, cho đến chưa đủ thành thục hữu tình, nghiêm
tịnh cõi Phật, vẫn chưa chứng được Nhất thiết trí trí. Vì sao? Đại Bồ tát này
quán tất cả pháp tự tướng đều không, không thành không thật, không chuyển,
không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất cả các pháp vô tác, vô năng, nhập
vào các hành tướng. Đại Bồ tát này trọn nên phương tiện thiện xảo thù thắng,
hằng thời tăng trưởng giác phần thiện căn. Do thiện căn đây tăng trưởng, nên
năng viên mãn thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, lần hồi chứng được
Nhất thiết trí trí.
Thiện
Hiện! Như vậy gọi là phương tiện thiện xảo. Đại Bồ tát nào thành tựu phương
tiện thiện xảo này thì có làm việc gì cũng chắc chắn chứng đắc Nhất thiết trí
trí. Phương tiện thiện xảo thù thắng như vậy đều do Bát nhã Ba la mật mà được
thành tựu. Vì vậy, Thiện Hiện! Các đại Bồ tát nên siêng tu học Bát Nhã thẳm
sâu, và có làm điều gì cũng chẳng mong cầu phước báo. Ai có thể siêng năng tu học Bát
Nhã thẳm sâu như vậy thì có thể mau chứng đắc Nhất thiết trí trí.
Sơ lược:
Trong
toàn phẩm này là các pháp gần gũi và thiết thực nhất mà chúng ta cần nhớ là:
“Phật
bảo: Thiện Hiện! Đại Bồ tát nào từ lúc mới phát tâm tu hành tịnh lự Ba
la mật, dùng tác ý tương ưng với Nhất thiết trí trí để tu học các định. Khi mắt
thấy các sắc, tai nghe âm thanh, mũi ngửi mùi, lưỡi nếm vị, thân cảm giác xúc
chạm, ý phân biệt các pháp, đại Bồ tát này không nắm giữ các tướng, không nắm
bắt những thứ ưa thích. Tức là giữ gìn các căn ngay nơi đối tượng ấy, không
sống phóng dật, không cho phát sanh các pháp ác ở thế gian như tham ái và các
phiền não, chuyên tu niệm định để giữ gìn các căn. Đại Bồ tát này hoặc đi, hoặc
đứng, hoặc ngồi, hoặc nằm, hoặc nói năng, hoặc im lặng thường không xa lìa định
thù thắng, xa lìa các pháp dơ bẩn, thân tâm yên tịnh, không trái oai nghi phép
tắc, hành động đều đoan chánh, tâm thường ổn định, không sanh phân biệt. Vì
sao? Vì đại Bồ tát này quán tự tướng tất cả pháp đều không, không thật, không
thành, không chuyển, không diệt, nhập vào các pháp tướng, biết tất cả các pháp
vô tác, vô năng, nhập vào các hành tướng. Đại Bồ tát này thành tựu phương tiện
thiện xảo như vậy, thường tăng trưởng giác phần thiện căn. Nhờ thiện căn này
thường tăng trưởng nên có thể thực hành tịnh lự Ba la mật, thành thục hữu tình,
trang nghiêm cõi Phật. Tuy thực hành tịnh lự, nhưng vị ấy không mong cầu phước báo của việc thiền định, cũng
không muốn hưởng cảnh giới đáng yêu và nơi sanh tốt đẹp, chỉ vì cứu hộ kẻ không
ai cứu hộ và muốn giải thoát những ai chưa được giải thoát, nên vị ấy tu hành
tịnh lự Ba la mật”.
Không
những tu tịnh lự mà tu tất cả các Ba la mật đều như vậy thì có cơ hội thành tựu
sở nguyện. Nên trong nhiều kiếp sẽ được thân cận chư Phật, tích tụ thiện
căn công đức, viên mãn các pháp mầu Phật đạo. Rồi có thể độ thoát hữu tình,
thanh tịnh Phật độ. Vì sao? Vì phẩm này lập lại sáu pháp Ba la mật và các pháp
mầu Phật đạo, được xem là phương tiện cần thiết để chứng đắc Nhất thiết trí
trí. Nên Phật bảo:
“Thiện
Hiện! Như vậy gọi là phương tiện thiện xảo. Đại Bồ tát nào thành tựu phương
tiện thiện xảo này thì có làm việc gì cũng chắc chắn chứng đắc Nhất thiết trí
trí. Phương tiện thiện xảo thù thắng như vậy đều do Bát nhã Ba la mật mà được
thành tựu. Vì vậy, Thiện Hiện! Các đại Bồ tát nên siêng tu học Bát Nhã thẳm
sâu, và có làm điều gì cũng chẳng mong cầu phước báo. Ai có thể siêng năng tu học Bát
Nhã thẳm sâu như vậy thì có thể mau chứng đắc Nhất thiết trí trí”.
Phẩm
“Thân Cận” hay “Gần Gũi”của Hội thứ II tương đương với phần sau phẩm
“Khéo Tiện Hành”, quyển 365 cho đến cuối quyển 366, Hội thứ I, ĐBN. Phẩm này
tương đối ngắn và dễ hiểu. Xin Quý vị quay lại Hội thứ I trì tụng nếu muốn.
---o0o---