PHẨM “ĐỊA NGỤC”
Phần cuối Q. 434 cho đến hết Q. 435, Hội thứ II, ĐBN.
(Tương đương phần cuối Q.181, phẩm “Chê Bát Nhã”, Hội
thứ I, ĐBN)
Tóm
lược:
Bấy giờ, cụ thọ Xá lợi Tử thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Nếu Bồ tát nào đối với Bát nhã Ba la mật đây
tin hiểu được thì Bồ tát này chết ở đâu đến sanh nơi đây? Phát tâm hướng tới Vô
Thượng Chánh Đẳng Bồ đề đã trải qua thời gian dài ngắn như thế nào? Đã từng gần
gũi cúng dường bao nhiêu đức Phật? Tu tập bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật đã
được bao lâu? Làm sao tin hiểu nghĩa lý thậm thâm của Bát nhã Ba la mật?
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Nếu Bồ tát nào đối với Bát nhã Ba la mật đây tin hiểu được,
Bồ tát này chết từ trong Pháp hội của vô lượng, vô số, vô biên các đức Như Lai
Ứng Chánh Đẳng Giác ở khắp mười phương thế giới như cát sông Hằng sanh đến nơi
đây. Bồ tát này phát tâm hướng tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề đã trải qua vô
lượng, vô số, vô biên trăm ngàn triệu ức kiếp. Bồ tát này đã từng gần gũi cúng
dường vô lượng, vô số, vô biên bất khả tư nghì, bất khả xưng lường các đức Như
Lai Ứng Chánh Đẳng Giác. Bồ tát này từ sơ phát tâm, thường siêng tu tập bố thí,
tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật đã trải qua vô lượng,
vô số, vô biên trăm ngàn ức kiếp.
Này Xá lợi Tử! Bồ tát này nếu thấy hoặc nghe Bát nhã Ba la
mật như thế, liền nghĩ như vầy: Ta thấy Đại sư, nghe Đại sư nói. Bồ tát này lấy
vô tướng, vô nhị, vô sở đắc làm phương tiện, tin hiểu đúng đắn nghĩa lý sâu xa
của Bát nhã Ba la mật như thế.
Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Như Phật đã nói, đại Bồ tát này hoặc thấy
hoặc nghe Bát nhã Ba la mật như thế bèn khởi nghĩ này: Ta thấy Đại Sư, nghe Đại
Sư nói. Bát nhã Ba la mật thẳm sâu có kẻ năng nghe năng thấy chăng?
Phật nói:
- Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật thẳm sâu thật không kẻ
năng nghe và năng thấy(1). Vì sao? Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật thẳm sâu
thật chẳng phải pháp bị nghe bị thấy vậy.
Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật không thấy không nghe, vì các
pháp trì độn(2) vậy. Cho đến bố thí Ba
la mật không thấy không nghe, vì các pháp trì độn vậy. Nội không cho đến vô
tánh tự tánh không, không thấy không nghe, vì các pháp trì độn vậy. Bốn niệm
trụ cho đến tám Thánh đạo chi không thấy không nghe, vì các pháp trì độn vậy.
Như vậy, Như Lai mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất cộng không thấy không
nghe, vì các pháp trì độn vậy. Chư Phật Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề không thấy
không nghe, vì các pháp trì độn vậy. Tất cả Như Lai ứng Chánh Đẳng Giác không
thấy không nghe, vì các pháp trì độn vậy.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Các đại Bồ tát đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề
đã chứa nhóm công hạnh lâu dài như vậy mới có khả năng tu học Bát Nhã thẳm sâu
chăng?
Phật nói:
- Thiện Hiện! Đối với vấn đề này, phải phân biện rõ.
Thiện Hiện! Có Đại Bồ tát từ sơ phát tâm đã có khả năng tu
học Bát nhã Ba la mật thẳm sâu, cũng có khả năng tu học tĩnh lự, tinh tấn, an
nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật.
Thiện Hiện! Đại Bồ tát này có phương tiện khéo léo,
nên chẳng hoại các pháp, chẳng thấy các pháp có tăng có giảm, thường chẳng xa
lìa chánh hạnh tương ưng bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật. Thường chẳng xa lìa
chư Phật Thế Tôn và các chúng Bồ tát. Từ một quốc độ Phật tới một quốc độ Phật,
muốn đem nhiều phẩm vật thượng diệu cúng dường cung kính, tôn trọng ngợi khen
chư Phật Thế Tôn và các chúng Bồ tát, thì các phẩm vật tùy ý xuất hiện. Cũng
năng ở chỗ các Như Lai kia trồng các căn lành khiến mau viên mãn. Đại Bồ tát
này tùy chỗ thọ sanh, chẳng đọa trong thai tạng mẹ mà sanh, tâm thường chẳng
cùng phiền não tạp trụ, cũng từng chẳng khởi tâm Nhị thừa. Đại Bồ tát này
thường chẳng xa lìa thần thông thù thắng, từ một nước Phật đến một nước Phật,
thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật. (Q.434,
ĐBN)
Thiện Hiện! Đại Bồ tát này tu học như thế là tu học đúng đắn Bát
nhã Ba la mật thẳm sâu.
Thiện Hiện! Có Đại Bồ tát tuy từng thấy Phật hoặc trăm, hoặc
ngàn, hoặc nhiều trăm ngàn lần, ở chỗ chư Phật ấy và chúng đệ tử, cũng tu nhiều
bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tĩnh lự, Bát Nhã nhưng lấy sở đắc làm
phương tiện, nên chẳng thể tu học Bát Nhã cho đến bố thí Ba la mật. Đại Bồ
tát này nghe Bát nhã Ba la mật thẳm sâu như thế, liền từ chỗ ngồi đứng dậy bỏ
đi. Đại Bồ tát này khinh mạn Bát nhã Ba la mật như thế, cũng khinh mạn Phật, đã
bỏ Bát nhã Ba la mật thẩm sâu như thế, cũng bỏ chư Phật.
Thiện Hiện! Nay trong chúng đây cũng có hạng người ấy, nghe
Ta tuyên nói Bát nhã Ba la mật thẳm sâu, tâm chẳng vui thích, cũng bỏ đi. Vì
sao? Vì các thiện nam, thiện nữ này đời trước khi nghe Bát nhã Ba la mật thẳm
sâu đã từng bỏ đi, đời này nghe Bát nhã Ba la mật như thế, do sức mạnh của túc
nghiệp đời trước nên cũng lại bỏ đi.
Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ này đối với Bát nhã Ba la
mật thẳm sâu đây, thân, ngữ và tâm đều chẳng hòa hợp. Do đây, gây tạo nghiệp
tội, ác tuệ, ngu si tăng trưởng. Do vị ấy gây tạo nghiệp tội, ngu si, ác tuệ tăng
trưởng nên khi nghe Bát nhã Ba la mật thẩm sâu như thế liền hủy báng,
cho là chướng ngại, xả bỏ. Hành động như vậy tức là hủy báng, xả bỏ Nhất thiết
trí trí của chư Phật quá khứ, vị lai, hiện tại. Do vị ấy hủy báng, cho là
chướng ngại, xả bỏ Nhất thiết trí trí của chư Phật quá khứ, vị lai, hiện tại
nên gây tạo, tăng trưởng, chiêu cảm nghiệp thiếu chánh pháp.
Do vị ấy gây tạo nên đọa vào đại địa ngục, trải qua
thời gian lâu dài, hoặc trên trăm năm, hoặc trên ngàn năm, hoặc trên trăm ngàn
ức năm, hoặc trăm ngàn ức triệu năm, ở trong đại địa ngục chịu các khổ đau dữ
dội. Vì tội nặng nên ở thế giới đây, lưu đày từ địa ngục lớn này đến địa ngục lớn khác, từ lúc kiếp lửa,
kiếp nước, kiếp gió chưa khởi đến nay, chịu các đại khổ dữ dội. Nếu khi kiếp
lửa, kiếp nước, kiếp gió của thế giới đây khởi, mà nghiệp thiếu chánh pháp của
vị ấy vẫn chưa hết thì sau khi chết, chuyển sanh sang thế giới phương khác cũng
ở trong đại địa ngục giống như đây, trải qua thời gian dài, hoặc nhiều trăm
năm, hoặc nhiều ngàn năm cho đến hoặc nhiều trăm ngàn ức triệu năm, ở trong đại
địa ngục chịu các đại khổ dữ dội.
Vì tội nặng nên ở thế giới khác, từ đại địa ngục này đến đại
địa ngục khác, từ lúc kiếp lửa, kiếp nước, kiếp gió chưa khởi đến nay, chịu các
đại khổ dữ dội. Nếu khi kiếp lửa, kiếp nước, kiếp gió của thế giới khác khởi,
mà nghiệp thiếu chánh pháp của vị ấy vẫn chưa hết thì sau khi chết, chuyển sanh
thế giới phương khác, cũng ở trong đại địa ngục giống như vậy, trải qua thời
gian dài, hoặc nhiều trăm năm, hoặc nhiều ngàn năm, cho đến hoặc nhiều trăm
ngàn ức triệu năm, ở trong đại địa ngục chịu các đại khổ dữ dội.
Vì tội nặng nên ở thế giới khác ấy, từ đại địa ngục này đến
đại địa ngục kia, từ lúc kiếp lửa, kiếp nước, kiếp gió chưa khởi đến nay, chịu
các đại khổ dữ dội. Lần lượt triển chuyển như vậy, trải qua khắp mười phương
các thế giới, ở trong đại địa ngục chịu các đại khổ dữ dội. Luân hồi như
thế trải vô lượng kiếp.
Khi nghiệp lực thiếu chánh pháp của vị ấy mỏng đi thì từ địa
ngục, vị ấy thoát ra, đọa vào cõi bàng sanh, trải qua thời gian dài,
hoặc nhiều trăm năm, hoặc nhiều ngàn năm, cho đến nhiều trăm ngàn ức triệu năm,
thọ thân bàng sanh bị đủ các loại khổ tàn hại, khủng bố, bức bách…
Vì tội chưa hết nên ở thế giới đây hay thế giới phương khác
nữa, từ chỗ hiểm ác này đến chỗ hiểm ác kia, từ lúc kiếp lửa, kiếp nước, kiếp
gió chưa khởi đến nay, bị đủ các khổ tàn hại, khủng bố, bức bách… Nếu khi tam
tai của thế giới này hoại, mà nghiệp lực thiếu chánh pháp của vị ấy vẫn còn
chưa hết thì sau khi chết, chuyển sanh thế giới phương khác cũng ở trong cõi
bàng sanh giống như đây, trải qua thời gian dài, hoặc nhiều trăm năm, hoặc
nhiều ngàn năm, cho đến hoặc nhiều trăm ngàn ức triệu năm, thọ thân bàng sanh
bị đủ các khổ tàn hại, khủng bố, bức bách...
Vì tội chưa hết nên ở thế giới phương khác, từ chỗ hiểm
ác này đến chỗ hiểm ác kia, từ lúc kiếp lửa, kiếp nước, kiếp gió chưa khởi đến
nay, bị đủ các khổ tàn hại, khủng bố, bức bách… Lần lượt triển chuyển như vậy,
trải qua khắp mười phương các thế giới, thọ thân bàng sanh, bị đủ các khổ tàn hại,
khủng bố, bức bách… Nếu khi tam tai của mười phương các thế giới ấy tan hoại,
mà nghiệp lực thiếu chánh pháp của vị ấy vẫn còn chưa hết thì sau khi chết,
sanh trở lại trong cõi bàng sanh của thế giới này, từ chỗ hiểm ác này đến chỗ
hiểm ác kia, từ lúc kiếp lửa, kiếp nước, kiếp gió chưa khởi đến nay, bị đủ các
khổ tàn hại, khủng bố, bức bách… Nếu khi tam tai của thế giới này hoại, mà
nghiệp lực thiếu chánh pháp của vị ấy vẫn còn chưa hết, thì chết rồi sanh trở
lại các thế giới khác, trải qua khắp mười phương trong cõi bàng sanh, chịu
nhiều khổ đau. Tuần hoàn như thế trải qua vô lượng kiếp.
Khi nghiệp lực thiếu chánh pháp mỏng đi, thì vị ấy thoát khỏi
cõi bàng sanh, lại đọa vào cõi quỷ, trải qua thời gian dài, hoặc nhiều
trăm năm, hoặc nhiều ngàn năm, cho đến hoặc nhiều trăm ngàn ức triệu năm, ở
trong cõi ngạ quỷ chịu đủ các khổ đói khát tiều tụy...
Vì tội chưa hết nên ở thế giới đây, từ cõi quỷ đói này đến
cõi quỷ đói khác, từ lúc kiếp lửa, kiếp nước, kiếp gió chưa khởi đến nay, chịu
đủ các khổ đói khát tiều tụy… Nếu khi tam tai của thế giới này hoại, mà nghiệp
lực thiếu chánh pháp của vị ấy vẫn còn chưa hết, thì sau khi chết, chuyển sanh
thế giới phương khác, cũng ở trong cõi quỷ đói giống như vậy v.v...
Khi nghiệp lực thiếu chánh pháp của vị ấy sắp hết thì vị ấy
ra khỏi cõi quỷ đói, lại sanh trong loài người. Tuy được làm người nhưng
thuộc hạng thấp kém, nghĩa là sanh vào nhà đui điếc, hoặc làm tôi tớ, hoặc gánh
thây chết, hoặc làm nghề bán thịt, hoặc bắt cá săn thú, hoặc thợ thuyền, hoặc
con hát, hoặc hành tà kiến; hoặc bị thọ thân không mắt, không tai, không mũi,
không lưỡi, không tay chân, đui mù câm điếc, ung thư ghẻ hủi, bệnh phong, điên
cuồng, hung tàn, gù lưng, tay chân ngắn cụt, các căn khiếm khuyết, màu da đen
vàng tiều tụy, ngu si vô trí, làm việc gì cũng đều bị người chê cười, khinh
khi; hoặc sanh ở chỗ chẳng được nghe danh hiệu Phật, danh hiệu Pháp, danh hiệu
Tăng, danh hiệu Bồ tát, danh hiệu Độc giác; hoặc sanh ở thế giới u ám không có
ngày đêm, chẳng thấy ánh sáng, ở chỗ hiểm trở, uế ác độc địa. Vì sao? Thiện
Hiện! Vì nghiệp lực thiếu chánh pháp của vị ấy gây tạo, tăng trưởng rất sâu
nặng, nên phải chịu đầy đủ các quả khổ như vậy. Phẩm loại như vậy quá nhiều,
khó có thể kể hết.
Bấy giờ, Xá lợi Tử thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Như Lai thường kể các tội nặng là năm tội vô
gián. Nay nói tội tăng trưởng nghiệp hoại chánh pháp, vậy có giống như năm tội
vô gián kia không?
Phật dạy:
- Xá lợi Tử! Nghiệp hoại chánh pháp rất thô nặng, năm nghiệp
vô gián chẳng thể sánh bằng. Nghĩa là nghe thuyết Bát nhã Ba la mật thẳm sâu,
vị ấy chẳng tin, hủy báng chê bai, nói như vầy: “Đây chẳng phải lời của các Như
Lai ứng Chánh Đẳng Giác đã thuyết: Đó là phi pháp, phi luật, chẳng phải lời dạy
của đấng Đại sư. Đối với những lời ấy, chúng ta chẳng nên tu học”.
Người hủy báng pháp ấy, tự mình hủy báng Bát nhã Ba la mật
thẳm sâu, cũng dạy vô lượng hữu tình hủy báng. Tự hoại thân mình, hoại người. Tự uống độc dược, cũng khiến người khác uống. Tự đánh
mất thú vui sanh cõi trời,
giải thoát, cũng khiến người khác mất. Tự mình nhảy vào hầm lửa địa ngục, cũng
khiến người khác nhảy vào. Chính mình không tin Bát nhã Ba la mật thẳm sâu,
cũng dạy người chớ tin. Chính
mình dấn thân vào biển khổ, cũng khiến người khác dấn thân vào.
Xá lợi Tử! Ta đối với Bát nhã Ba la mật thẳm sâu như thế, còn
chẳng muốn cho kẻ hủy báng chánh pháp nghe danh tự ấy, huống là nói cho họ
nghe. Đối với kẻ hủy báng chánh pháp, Ta còn chẳng cho các thiện nam, thiện nữ
trụ Bồ tát thừa nghe danh tự họ, huống nữa là nhìn thấy; lẽ nào cho ở chung. Vì
sao? Xá lợi Tử! Nên biết những kẻ hủy báng Bát nhã Ba la mật thẳm sâu, tên của
họ là hoại chánh pháp, chết rồi sẽ đọa trong loài đen tối, như con ốc trâu dơ
uế, tự thân dơ uế lại làm dơ uế người khác, như đống phẩn thúi. Nếu ai tin theo
lời của kẻ hoại chánh pháp thì sẽ chịu đại khổ như trên.
Xá lợi Tử! Nên biết các kẻ phá hoại Bát nhã Ba la mật thẳm
sâu, những hạng ấy chính là loài địa ngục, bàng sanh, quỷ đói, quyết định sẽ
chịu đại khổ vô biên, cực nặng dữ dội. Do vậy, kẻ trí chẳng nên hủy báng Bát
nhã Ba la mật thẳm sâu.
Khi ấy, Xá lợi Tử lại thưa Phật:
- Bạch Thế Tôn! Vì nhân duyên nào chỉ nói những kẻ hoại chánh
pháp như thế sẽ đọa đại địa ngục, bàng sanh, quỷ đói, chịu khổ lâu dài mà chẳng
nói hình mạo thân tướng của họ?
Phật dạy:
- Này Xá lợi Tử! Thôi, chẳng nên nói về hình tướng ác thú mà
kẻ hoại chánh pháp đời sau phải chịu. Vì sao? Vì nếu Ta nói đủ về hình tướng ác
thú mà kẻ hoại chánh pháp đời sau phải chịu thì người đó nghe ắt phải kinh sợ,
mửa máu nóng, thậm chí mất mạng, hoặc tâm tư sầu khổ như người sắp chết hay bị trúng phải tên độc, nên Ta
thương xót không nói hình tướng thân mạo của kẻ hoại chánh pháp.
Xá lợi Tử nói:
- Cúi xin Thế Tôn nói về hình tướng ác thú mà kẻ hoại chánh
pháp đời sau phải chịu để răn dạy cho những người trong đời vị lai biết tội hủy
báng pháp sẽ bị khổ lớn, mà chẳng gây tội.
Phật dạy:
- Xá lợi Tử! Những điều Ta nói trước đủ để răn dạy rồi. Nghĩa
là các thiện nam, thiện nữ… đời vị lai nghe nói nghiệp hoại chánh pháp sẽ đọa
đại địa ngục, bàng sanh, cõi quỷ, chịu khổ lâu dài trong mỗi mỗi cõi, thì đủ tự
mình gìn giữ cẩn thận, chẳng hủy báng chánh pháp.
Khi ấy, Xá lợi Tử bèn thưa Phật:
- Kính vâng, bạch Thế Tôn! Kính vâng, bạch Thiện Thệ! Đời
sau, các thiện nam, thiện nữ nghe những lời dạy của Phật sáng tỏ, thà bỏ thân
mạng quyết chẳng hủy báng chánh pháp. Chớ làm cho mình (thân) sau phải chịu khổ ấy.
Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Nếu có các thiện nam, thiện nữ thông tuệ nghe
Phật nói người hủy báng chánh pháp, đời đương lai sẽ chịu đại khổ lâu dài, nên
họ khéo hộ trì nghiệp thân, ngữ, ý. Đối với chánh pháp, chẳng dám bài báng hủy
hoại, sợ đọa ba cõi ác chịu khổ lâu dài, chẳng được thấy Phật, chẳng được nghe
pháp, chẳng gặp được Tăng, chẳng được sanh ở nước có Phật. Dù sanh cõi người
cũng là hạng bần cùng hèn hạ, xấu xí ngu dốt, các căn khiếm khuyết, nói lời gì
ra cũng không ai tin nhận.
Bạch Thế Tôn! Lại nữa, kẻ gây tạo, tăng trưởng nghiệp cảm
thiếu chánh pháp, lẽ nào chẳng do tập nghiệp ác ngữ tạo ra?
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Đúng vậy! Thật đúng là do thói quen tập
nghiệp ác ngữ gây tạo, tăng trưởng, chiêu cảm lấy nghiệp thiếu chánh pháp.
Ở trong chánh pháp Tỳ nại da của Ta, sẽ có những kẻ xuất gia ngu si, tuy tôn
xưng Ta làm Đại sư, nhưng bài báng hủy hoại Bát nhã Ba la mật do Ta thuyết.
Thiện Hiện! Ông nên biết: Nếu ai hủy báng Bát nhã Ba la mật
tức là hủy báng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề của chư Phật. Nếu hủy báng Vô Thượng
Chánh Đẳng Bồ đề tức là hủy báng Nhất thiết trí trí của chư Phật quá khứ, vị
lai, hiện tại. Nếu hủy báng Nhất thiết trí trí của chư Phật quá khứ, vị lai,
hiện tại tức là hủy báng tất cả các đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác. Nếu hủy
báng tất cả các đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tức là hủy báng Phật bảo, Pháp
bảo, Tăng bảo. Nếu hủy báng Phật bảo, Pháp bảo, Tăng bảo tức là hủy báng chánh
kiến của thế gian. Nếu hủy báng chánh kiến của thế gian tức là hủy báng bố thí,
tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật; cũng là hủy báng nội
không cho đến vô tánh tự tánh không; cũng là hủy báng bốn niệm trụ cho đến tám
chi Thánh đạo. Như vậy, cho đến hủy báng Như Lai mười lực cho đến mười tám pháp
Phật bất cộng; cũng là hủy báng Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng
trí. Do vị ấy hủy báng Nhất thiết tướng trí nên nhận lấy vô lượng, vô số, vô
biên nghiệp tội. Do nhận lấy vô lượng, vô số, vô biên nghiệp tội, nên phải thọ
lấy vô lượng, vô số, vô biên khổ lớn trong tất cả cõi địa ngục, bàng sanh, quỷ
giới và loài người. (Q.435, ĐBN)
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật:
- Bạch đức Thế Tôn! Do những nhân duyên nào mà các kẻ ngu phu
kia hủy báng Bát nhã Ba la mật thẳm sâu như thế?
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Do bốn nhân duyên mà những kẻ ngu phu kia hủy
báng Bát nhã Ba la mật thẳm sâu như thế. Những gì là bốn:
1. Một là bị các tà ma làm mê hoặc;
2. Hai là chẳng tin hiểu pháp thẳm sâu;
3. Ba là chẳng chuyên cần tinh tấn, thường hay say đắm năm uẩn và bị các ác tri
thức nhiếp thọ;
4. Bốn là ôm nhiều sân hận, ưa tạo pháp ác, hay tự cao, khinh
dễ kẻ khác, nên các kẻ ngu kia hủy báng Bát nhã Ba la mật thẳm sâu như thế.
Thiện Hiện! Do bốn nhân duyên như vậy nên kẻ hủy báng Bát nhã
Ba la mật thẳm sâu trong tương lai phải chịu vô lượng khổ.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật:
- Bạch Thế Tôn! Kẻ ngu ở thế gian chẳng chuyên cần tinh tấn,
bị ác tri thức nhiếp thọ, chưa trồng căn lành, đủ các hạnh ác nên thật khó tin
hiểu Bát nhã Ba la mật thẳm sâu mà Phật đã thuyết.
Phật dạy:
- Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng như ông đã nói, những kẻ ngu ở
thế gian chẳng chuyên cần tinh tấn, bị ác tri thức nhiếp thọ, chưa trồng căn
lành, đủ các hạnh ác nên thật khó tin hiểu Bát nhã Ba la mật mà Ta đã thuyết.
Thích nghĩa:
(1). Không thuyết, không nghe là chân tông Bát Nhã: Chúng
ta nhớ lại trong phẩm “Chư Thiên Tử”, phần sau quyển 81 cho đến phần đầu quyển
82, tập 04, Hội thứ I, cụ thọ Thiện Hiện nói với chư Thiên Tử: “Các Thiên tử phải biết,
như huyễn sư giỏi hoặc đệ tử y, ở giữa ngã tư đường hóa hiện bốn chúng và một
thân Phật ngồi giữa thuyết pháp. Các ông hiểu sao? Trong ấy có thật kẻ năng
thuyết, kẻ năng nghe và kẻ năng hiểu chăng?
Các Thiên tử thưa: Dạ không! Bạch
Đại đức!
Thiện Hiện bảo rằng: Như thế, Thiên
tử! Tất cả pháp đều như huyễn vậy. Trong Bát Nhã, người thuyết, người nghe và
kẻ năng hiểu đều chẳng khá được”.
(2). Trì độn: Từ này rất khó dịch, chúng tôi nghĩ không có
từ Việt ngữ tương đương. HT Thích Trí Nghiệm dịch là “lụt chậm”, từ này không
diễn tả hết ý nghĩa của từ “trì độn”. Anh ngữ gọi là dull, như dao “lụt”; nếu
diễn tả cá tính thì gọi là cá tánh “nhạt phèo”. Từ “lụt" hay “nhạt phèo”
cũng không thể dùng trong trường hợp này. Ở đây có thể tạm dịch là “trơ trơ”,
hay “trơ lì”. Các pháp tự nó không chậm không lụt; không khôn không dại…, ai
muốn nói gì cứ nói, ai muốn làm gì cứ làm, ai muốn nghĩ sao cũng được. Vì các
pháp không tự biết nó, nó cũng không biết các pháp khác. Nó cứ trơ ra đó như gỗ
như đá, nên tạm gọi là trì độn!
Sơ
giải:
Nếu đại Bồ tát “…có phương tiện khéo léo, chẳng
hoại các pháp, chẳng thấy các pháp có tăng có giảm, thường chẳng xa lìa chánh
hạnh tương ưng bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật. Thường chẳng xa lìa chư Phật
Thế Tôn và các chúng Bồ tát. Từ một quốc độ Phật tới một quốc độ Phật, muốn đem
nhiều phẩm vật thượng diệu cúng dường cung kính, tôn trọng ngợi khen chư Phật
Thế Tôn và các chúng Bồ tát, thì các phẩm vật tùy ý xuất hiện. Cũng năng ở chỗ
các Như Lai kia trồng các căn lành khiến mau viên mãn. Đại Bồ tát này tùy chỗ
thọ sanh, chẳng đọa trong thai tạng mẹ mà sanh, tâm thường chẳng cùng phiền não
tạp trụ, cũng từng chẳng khởi tâm Nhị thừa. Đại Bồ tát này thường chẳng xa lìa
thần thông thù thắng, từ một nước Phật đến một nước Phật, thành thục hữu tình,
nghiêm tịnh cõi Phật”. (Q.434, ĐBN)
Đó là Bồ tát tu tập đúng đắn Bát nhã Ba la mật thậm thâm
tu Bát Nhã có phương tiện khéo. Nhưng lại có:
“Bồ tát tuy từng thấy Phật hoặc trăm, hoặc ngàn, hoặc nhiều
trăm ngàn lần, ở chỗ chư Phật ấy và chúng đệ tử, cũng tu nhiều bố thí, tịnh
giới, an nhẫn, tinh tấn, tĩnh lự, Bát Nhã nhưng lấy sở đắc làm phương tiện,
nên chẳng thể tu học Bát Nhã cho đến bố thí Ba la mật. Đại Bồ tát này nghe Bát
nhã Ba la mật thẳm sâu như thế, liền từ chỗ ngồi đứng dậy bỏ đi. Đại Bồ
tát này khinh mạn Bát nhã Ba la mật như thế, cũng khinh mạn Phật, đã bỏ Bát nhã
Ba la mật thậm thâm”. Như thế, tức là Bồ tát này cũng bỏ chư Phật, bỏ Pháp,
bỏ Tăng và bỏ cả Nhất thiết trí trí.
Các Bồ tát này có thể là hạng tăng thượng mạn, chiêu cảm
nghiệp thiếu chánh pháp, gây tội qua ba đường thân khẩu ý, lại bị bạn ác khuynh
đảo, nhiếp phục nên càng ngu si điên đảo quay ra hủy báng chánh pháp. Tội này
còn nặng hơn năm tội vô gián. Tội vô gián là tội giết cha, giết mẹ, giết A la
hán, phá hoại tăng đoàn, làm chảy máy thân Phật, nếu bị năm tội này liền rơi
vào địa ngục a tỳ sẽ bị tra tấn hành hạ không lúc nào yên, nên gọi là vô gián.
Khi kiếp thủy, kiếp hỏa, kiếp phong chưa xảy ra, bọn hủy
bán chánh pháp bị đọa từ địa ngục lớn này sang địa ngục lớn khác, bị các hình
phạt tàn khóc qua trăm ngàn triệu kiếp không bao giờ yên cho đến khi ba nạn lớn
xảy ra, thế giới đó bị tiêu diệt. Bọn hủy báng chánh pháp lại sanh sang thế
giới phương khác, cũng lại bị đọa từ địa ngục lớn này sang địa ngục lớn khác
như đã nói trên. Nếu tội hủy báng chưa hết thì bọn này sẽ bị lưu đày từ thế
giới này sang thế giới khác cũng lại như vậy.
Cho đến khi tội hủy báng giảm dần mới sanh vào loại bàng
sanh hay quỷ, cũng lại bị đày đọa từ thế giới này khác thế giới khác trong trăm
ngàn muôn triệu kiếp khổ sở nữa cho đến khi tội hủy báng mỏng dần mới sanh vào
cõi người. Được làm người nhưng bị khuyết tật, ngọng nghịu, đuôi mù, câm điếc
v.v… sống cuộc đời hạ tiện, bị đời khinh khi ruồng bỏ. Phật không muốn tả hết
tội hủy báng chánh pháp này, nói tới đó là đủ răn đe bọn người về sau đừng rơi
vào kiêu mạn, điên rồ để phải chiêu cảm nghiệp thiếu chánh pháp mà bị đọa đày
như thế.
Phẩm này ai đọc cũng hiểu, nếu muốn rõ ràng chi tiết hơn,
xin đọc phần cuối quyển 181, phẩm “Chê Bát Nhã”, Hội thứ I, ĐBN.
---o0o---