PHẨM “KHÔNG BUỘC KHÔNG MỞ”
Phần đầu quyển 413, Hội thứ II, ĐBN.
(Tương đương phẩm “Giáp Bị Đại Thừa”, cuối Q.49 đến đầu
Q.51, Hội thứ I, ĐBN)
Tóm lược:
(Tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy)
Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Thế nào gọi là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Nếu Bồ tát năng mặc giáp bố thí cho đến Bát nhã
Ba la mật, đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa. Nếu Bồ tát năng mặc giáp bốn
niệm trụ cho đến tám Thánh đạo chi, đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa. Nếu Bồ
tát năng mặc giáp nội không cho đến vô tánh tự tánh không, đấy là Bồ tát mặc
giáp bị Đại thừa. Nếu Bồ tát năng mặc giáp Như Lai mười lực cho đến mười tám
pháp Phật bất cộng, đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa. Nếu Bồ tát năng mặc
giáp Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí đấy là Bồ tát mặc giáp
bị Đại thừa. Nếu Bồ tát năng tự biến thân tướng như Phật, phóng đại quang minh
soi ba ngàn cõi, cho đến thế giới chư Phật mười phương như cát sông Hằng, làm
việc nhiêu ích cho các hữu tình, đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát mặc giáp bị công đức như thế,
phóng đại quang minh soi ba ngàn cõi, cho đến thế giới chư Phật mười phương như
cát sông Hằng, cũng khiến các cõi kia sáu thứ biến động vì các hữu tình làm đại
nhiêu ích. Thiện Hiện! Đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát thường mặc giáp bị đại công
đức bố thí Ba la mật, khắp hóa Tam thiên đại thiên thế giới như ngọc phệ
lưu ly, cũng hóa tự thân làm Đại luân vương, bảy báu quyến thuộc, không thứ nào
chẳng viên mãn. Các loại hữu tình cần ăn cho ăn, cần uống cho uống, cần áo cho
áo, cần xe cho xe; cần hương xoa, hương bột, hương đốt, tràng hoa, phòng nhà đồ
nằm, thuốc men, đèn đuốc và các thứ cần dùng khác, thứ gì đều thí cho. Làm
thí này rồi, lại vì tuyên nói pháp tương ưng sáu pháp đến bờ kia, khiến họ nghe
rồi trọn chẳng sa đọa, được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, thường chẳng rời bỏ pháp
tương ưng sáu pháp đến bờ kia. Thiện Hiện! Đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại
thừa.
- Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y, ở ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm các loại hữu tình nghèo khốn, cần thứ gì đều thí
cho. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn như thế có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Năng mặc giáp
bị đại công đức bố thí Ba la mật, hoặc hóa thế giới như phệ lưu ly, hoặc hóa tự
thân làm Luân vương, tùy loại hữu tình cần dùng thứ gì thì thí cho thứ ấy, và
tuyên nói pháp tương ưng sáu pháp đến bờ kia. Như vậy, Bồ tát tuy có làm nhưng
đều không thật. Vì sao? Vì tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức tịnh
giới Ba la mật, vì hữu tình nên sanh nhà Luân vương, nối ngôi Luân vương,
giàu sang tự tại, an lập vô lượng trăm ngàn ức chúng hữu tình nơi mười thiện
nghiệp đạo; hoặc bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc; hoặc bốn niệm trụ
cho đến tám chi Thánh đạo; hoặc không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn; hoặc
Phật mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất cộng. Cũng vì tuyên nói các
pháp như thế khiến an trụ, cho đến được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, đối pháp
như thế thường chẳng rời. Thiện Hiện! Đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y, ở giữa ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm vô lượng trăm ngàn hữu tình, khiến an trụ mười thiện
nghiệp đạo, cho đến mười tám pháp Phật bất cộng. Ý ông nghĩ sao? Việc
huyễn như thế là có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Vì hữu tình
nên sanh nhà Luân vương, nối ngôi Luân vương, giàu sang tự tại, an lập vô lượng
trăm ngàn muôn ức chúng hữu tình nơi mười thiện nghiệp đạo, cho đến mười tám
pháp Phật bất cộng. Như vậy Bồ tát tuy có làm nhưng đều không
thật. Vì sao? Vì tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức an
nhẫn Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng hữu tình mặc
giáp bị đại công đức an nhẫn Ba la mật.
Thiện Hiện! Như thế nào Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức an
nhẫn Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng hữu tình khiến mặc
giáp bị đại công đức an nhẫn Ba la mật?
Thiện Hiện! Nếu Bồ tát từ sơ phát tâm đến được Vô Thượng
Chánh Đẳng Bồ đề, mặc giáp an nhẫn Ba la mật, thường khởi nghĩ này: Giả sử tất
cả loại hữu tình đều cầm dao gậy gia hại, ta trọn chẳng khởi tâm hờn giận trong
một sát na, khuyên các hữu tình cũng tu nhẫn này. Bồ tát đây như tâm đã nghĩ
đều được thành xong, cho đến chứng được Nhất thiết trí trí thường chẳng rời bỏ
an nhẫn như thế; cũng khiến hữu tình tu nhẫn như thế. Thiện Hiện! Đấy là
Bồ tát Ma ha tát mặc giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y ở giữa đường ngã tư,
trước đại chúng hóa làm nhiều loại hữu tình, hoặc cầm dao gậy gia hại lẫn nhau;
hoặc khuyên nhau tu hạnh an nhẫn. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn như thế là có
thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Tự mặc giáp
bị đại công đức an nhẫn Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng
khiến mặc giáp bị đại công đức an nhẫn Ba la mật. Như vậy, Bồ tát tuy có làm
nhưng đều không thật. Vì sao? Vì tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức tinh
tấn Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng khiến mặc giáp
bị đại công đức tinh tấn Ba la mật.
Thiện Hiện! Như thế nào là Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức
tinh tấn Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng hữu tình khiến
mặc giáp bị đại công đức tinh tấn Ba la mật?
- Thiện Hiện! Nếu Bồ tát đem tác ý tương ưng Nhất thiết trí
trí, lấy đại bi làm đầu, thân tâm tinh tấn dứt các ác pháp bất thiện, tu các
thiện pháp, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng hữu tình tu tập thân
tâm tinh tấn như thế, cho đến chứng được Nhất thiết trí trí thường chẳng rời
chính siêng như thế. Thiện Hiện! Đấy là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y, ở giữa ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm nhiều thứ các loại hữu tình tự tu tinh tấn, cũng khuyên
người tu tinh tấn. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn như thế là có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Đem tác ý tương
ưng Nhất thiết trí trí, lấy đại bi làm đầu, tự tu tinh tấn, cũng khuyên hữu
tình khiến tu tinh tấn. Như vậy, Bồ tát tuy có làm nhưng đều không
thật. Vì sao? Vì tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức tĩnh
lự Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng khiến mặc giáp
bị đại công đức tĩnh lự Ba la mật.
Thiện Hiện! Như thế nào là Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức
tĩnh lự Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng khiến mặc giáp
bị đại công đức tĩnh lự Ba la mật?
Thiện Hiện! Nếu Bồ tát trụ trong định tất cả pháp bình đẳng,
chẳng thấy các pháp có định có loạn mà thường tu tập tĩnh lự Ba la mật như thế,
cũng khuyên hữu tình tu tập tĩnh lự bình đẳng như thế; cho đến chứng được Nhất
thiết trí trí thường chẳng bỏ rời tĩnh lự như thế. Thiện Hiện! Đấy là Bồ
tát mặc giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y, ở giữa ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm nhiều thứ các loại hữu tình khiến tu tĩnh lự các pháp
bình đẳng, cũng khuyên nhau tu tĩnh lự như thế. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn
như thế là có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Trụ trong
định tất cả pháp bình đẳng, cũng khuyên hữu tình tu định như thế. Như vậy Bồ
tát tuy có làm nhưng đều không thật. Vì sao? Tánh tướng các pháp đều như huyễn
vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát tự mặc giáp bị đại
công đức Bát nhã Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng
khiến mặc giáp bị đại công đức Bát nhã Ba la mật.
Thiện Hiện! Như thế nào là Bồ tát tự mặc giáp bị đại công đức
Bát nhã Ba la mật, cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng khiến mặc giáp
bị đại công đức Bát nhã Ba la mật?
Thiện Hiện! Nếu Bồ tát trụ Bát nhã Ba la mật thẳm sâu vô hý
luận, chẳng đắc các pháp hoặc sanh hoặc diệt, hoặc nhiễm hoặc tịnh, sai khác
đây kia; cũng khuyên vô lượng trăm ngàn muôn ức chúng an trụ huệ vô hý luận như
thế. Đây là Bồ tát mặc giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y ở giữa ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm nhiều thứ các loại hữu tình; tự mình an trụ huệ vô hý
luận, cũng khuyên người trụ huệ như thế. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn như
thế là có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Tự năng an
trụ huệ vô hý luận, cũng khuyên hữu tình trụ huệ như thế. Như vậy Bồ tát tuy có
làm nhưng đều không thật. Vì sao? Vì tánh tướng các pháp đều như huyễn
vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát mặc giáp bị công
đức như trên đã nói, quan sát thế giới chư Phật mười phương như cát sông Hằng
thấy hữu tình, nhiếp thọ tà pháp, làm các ác hành.Bồ tát này dùng sức thần
thông tự biến bản thân đầy khắp thế giới chư Phật như thế, tùy hữu tình kia ưa
muốn thị hiện, tự hiện tu hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát
nhã Ba la mật. Cũng khuyên người hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh
tiến, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật. Khuyên các hữu tình hành hạnh này rồi
lại tùy âm loại, nói pháp tướng tương ưng sáu thứ Ba la mật, khiến kia nghe rồi
cho đến chứng được Nhất thiết trí trí thường chẳng rời diệu pháp như
thế. Thiện Hiện! Đấy là Bồ tát Ma ha tát mặc giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y ở giữa ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm các nhiều loại hữu tình, tự mình an trụ sáu pháp đến bờ
kia, cũng khiến khuyên người an trụ pháp này. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn
như thế là có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Khắp thế giới
chư Phật mười phương như cát sông Hằng tự hiện nơi thân tùy nghi an trụ sáu
pháp đến bờ kia, cũng khuyên hữu tình khiến trụ hạnh này thường chẳng
rờibỏ. Như vậy, Bồ tát tuy có làm nhưng đều không thật. Vì sao? Vì
tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát mặc giáp các công đức như
trên đã nói, đem tác ý tương ưng Nhất thiết trí trí, lấy đại bi làm đầu, dùng
vô sở đắc mà làm phương tiện, lợi ích an vui tất cả hữu tình, chẳng tạp tác ý
Thanh văn, Độc giác. Bồ tát này chẳng khởi nghĩ đây: Ta phải an lập ngần ấy hữu
tình nơi bố thí và cácBa la mật khác, ngần ấy hữu tình chẳng đáng an
lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô biên hữu tình nơi
sáu pháp Ba la mật.
Chẳng khởi nghĩ này: Ta phải an lập ngần ấy hữu tình nơi nội
không cho đến vô tánh tự tánh không, ngần ấy hữu tình chẳng nên an
lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô biên hữu tình nơi
nội không cho đến vô tánh tự tánh không.Chẳng khởi nghĩ này: Ta phải an lập
ngần ấy hữu tình nơi bốn niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo, ngần ấy hữu tình
chẳng đáng an lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô
biên hữu tình nơi bốn niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo.Chẳng khởi nghĩ này:
Ta phải an lập ngần ấy hữu tình nơi tam giải thoát môn, ngần ấy hữu tình chẳng
đáng an lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô biên hữu tình
nơi tam giải thoát môn.Chẳng khởi nghĩ này: Ta phải an lập ngần ấy hữu tình nơi
Phật mười lực cho đến 18 pháp Phật bất công, ngần ấy hữu tình chẳng đáng an
lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô biên hữu tình nơi Phật
mười lực cho đến 18 pháp Phật bất cộng.Chẳng khởi nghĩ này: Ta phải an lập ngần
ấy hữu tình nơi quả Dự lưu cho đến quả vị A la hán, ngần ấy hữu tình chẳng đáng
an lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô biên hữu tình
nơi quả Dự lưu cho đến quả vị A la hán.Cũng chẳng khởi nghĩ này: Ta phải an lập
ngần ấy hữu tình nơi Phật Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, ngần ấy hữu tình chẳng
đáng an lập. Chỉ khởi nghĩ này: Ta phải an lập vô lượng vô số vô biên hữu
tình nơi Phật Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Thiện Hiện! Đấy là Bồ tát mặc
giáp bị Đại thừa.
Thiện Hiện! Như huyễn sư hoặc học trò y ở giữa ngã tư đường,
trước đại chúng hóa làm nhiều loại hữu tình, số ấy vô lượng. Tùy sở ưng
phương tiện an lập khiến trụ bố thí, cho đến khiến trụ chư Phật Vô Thượng Chánh
Đẳng Bồ đề. Ý ông nghĩ sao? Việc huyễn như thế là có thật chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Bạch Thế Tôn! Chẳng thật.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Các Bồ tát cũng lại như thế. Đem tác ý
tương ưng Nhất thiết trí trí, lấy đại bi làm đầu, dùng vô sở đắc mà làm phương
tiện, an lập vô lượng vô số vô biên các loại hữu tình khiến trụ bố thí cho đến
Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Như vậy Bồ tát tuy có làm nhưng đều không
thật. Vì sao? Vì tánh tướng các pháp đều như huyễn vậy.
(Tất cả pháp tự tướng không)
Bấy giờ, Thiện Hiện thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Như con hiểu nghĩa Phật nói, các Bồ tát chẳng
mặc giáp bị công đức(1), phải biết đấy là mặc giáp bị Đại thừa(2). Vì sao?
Vì tất cả pháp tự tướng không vậy. Vì sao? Vì sắc cho đến thức,
tướng sắc cho đến thức không. Nhãn xứ cho đến ý xứ, tướng nhãn xứ cho đến
ý xứ không. Sắc xứ cho đến pháp xứ, tướng sắc xứ cho đến pháp xứ
không. Nhãn giới cho đến ý giới, tướng nhãn giới cho đến ý giới
không. Sắc giới cho đến pháp giới, tướng sắc giới cho đến pháp giới
không. Nhãn thức giới cho đến ý thức giới, tướng nhãn thức giới cho đến ý
thức giới không. Nhãn xúc cho đến ý xúc, tướng nhãn xúc cho đến ý xúc không.
Nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ,
tướng nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các
thọ không.
Bố thí Ba la mật cho đến Bát nhã Ba la mật, tướng bố thí Ba
la mật cho đến Bát nhã Ba la mật không. Bốn niệm trụ cho đến tám chi
Thánh đạo, tướng bốn niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo không. Nội không
cho đến vô tánh tự tánh không, tướng nội không cho đến vô tánh tự tánh không,
không.Như vậy Phật mười lực cho đến mười tám Phật bất cộng, tướng Phật mười lực
cho đến mười tám pháp Phật bất cộng không. Bồ tát, tướng Bồ tát không. Mặc
giáp bị đại công đức, tướng mặc giáp bị đại công đức không.
Bạch Thế Tôn! Do nhân duyên này, các Bồ tát chẳng mặc giáp bị
công đức, phải biết đấy là mặc giáp bị Đại thừa.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Như vậy! Như ngươi đã nói. Thiện Hiện phải
biết: Nhất thiết trí trí vô tạo vô tác, tất cả hữu tình cũng vô tạo vô
tác. Các Bồ tát vì việc đây nên mặc giáp bị Đại thừa.
(Nói về bất khả đắc, vô tạo vô tác)
Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Vì nhân duyên nào Nhất thiết trí trí vô tạo
vô tác, tất cả hữu tình cũng vô tạo vô tác? Vì việc này nên các Bồ tát mặc giáp
bị Đại thừa?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Người tạo tác(tác giả)bất khả đắc,
nên Nhất thiết trí trí vô tạo vô tác, tất cả hữu tình cũng vô tạo vô
tác. Vì sao? Vì sắc chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác chẳng phải
chẳng tác. Thọ tưởng hành thức chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác
chẳng phải chẳng tác. Vì sao? Vì sắc cho đến thức rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Thập nhị xứ, thập bát giới chẳng tạo chẳng phải
chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Thập bát giới chẳng tạo
chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vì sao? Thập nhị xứ,
thập bát giới rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng tạo
chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Nhĩ tỷ thiệt
thân ý xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác
cũng chẳng phải chẳng tác. Vì sao? Vì nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ
cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Ngã chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác
cũng chẳng phải chẳng tác. Hữu tình, mạng giả, sanh giả, dưỡng giả, sĩ
phu, bổ đặc già la, ý sanh, nho đồng, tác giả, thọ giả, tri giả, kiến giả chẳng
tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vì sao? Vì
ngã cho đến kiến giả rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Cảnh mộng chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo,
chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vang, tượng, việc huyễn, bóng sáng,
ánh nắng, không hoa, thành tầm hương, việc biến hóa chẳng tạo chẳng phải chẳng
tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vì sao? Vì cảnh mộng cho đến
việc biến hóa rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Nội không chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng
tác cũng chẳng phải chẳng tác. Ngoại không, nội ngoại không, không không,
đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô tế
không, tán vô tán không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất
thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự
tánh không chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng
tác. Vì sao? Vì nội không cho đến vô tánh tự tánh không rốt ráo bất khả
đắc vậy.
Thiện Hiện! Ba mươi bảy pháp trợ đạo cho đến Như Lai mười lực
chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Bốn
vô sở úy, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật
bất cộng chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng
tác. Vì sao? Như Lai mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất cộng rốt ráo
bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Chơn như chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng
tác cũng chẳng phải chẳng tác. Pháp giới, pháp tánh, pháp định, pháp trụ, thật
tế chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vì
sao? Vì chơn như cho đến thật tế rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Bồ tát chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác
cũng chẳng phải chẳng tác. Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác chẳng tạo chẳng
phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vì sao? Vì Bồ tát,
Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Nhất thiết trí chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo,
chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí
chẳng tạo chẳng phải chẳng tạo, chẳng tác cũng chẳng phải chẳng tác. Vì sao?
Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí rốt ráo bất khả đắc vậy.
Thiện Hiện! Do nhân duyên đây Nhất thiết trí trí vô tạo vô
ác, tất cả hữu tình cũng vô tạo vô tác. Các Bồ tát Ma ha tát vì việc này
nên mặc giáp bị Đại thừa. Thiện Hiện! Do nghĩa này nên các Bồ tát chẳng
mặc giáp bị công đức. Phải biết đấy là mặc giáp bị Đại thừa.
(Nói về các pháp không buộc không mở vì như mộng, như
hóa)
Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Như
con hiểu nghĩa Phật nói, sắc không buộc không mở, thọ tưởng hành thức không
buộc không mở.
Khi ấy, Mãn Từ Tử hỏi Thiện Hiện rằng:
- Tôn giả bảo rằng sắc không buộc không mở, thọ tưởng hành
thức không buộc không mở chăng?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Đúng vậy! Đúng vậy! Tôi bảo sắc không buộc không mở,
thọ tưởng hành thức không buộc không mở.
Mãn Từ Tử bảo:
- Những gì là sắc không buộc không mở? Những gì là thọ tưởng
hành thức không buộc không mở?
Thiện Hiện đáp rằng:
- Như mộng sắc không buộc không mở. Như mộng thọ tưởng
hành thức không buộc không mở. Như vang, như tượng, như bóng sáng, như ánh
nắng, như việc huyễn, như không hoa, như thành tầm hương, như việc biến hóa sắc
không buộc không mở. Như vang cho đến như việc biến hóa thọ tưởng hành
thức không buộc không mở. Vì sao? Vì tất cả sắc cho đến thức vô sở hữu
nên không buộc không mở. Vì xa lìa nên không buộc không mở. Vì
vắng lặng nên không buộc không mở. Vì vô sanh nên không buộc
không mở. Vì vô nhiễm nên không buộc không mở. Vì vô tịnh
nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Quá khứ sắc không buộc không mở. Quá
khứ thọ tưởng hành thức không buộc không mở. Vị lai hiện tại sắc không
buộc không mở. Vị lai hiện tại thọ tưởng hành thức không buộc không
mở. Vì sao? Vì tất cả sắc cho đến thức vô sở hữu nên không buộc
không mở. Vì xa lìa nên không buộc không mở. Vì vắng lặng nên
không buộc không mở. Vì vô sanh nên không buộc không mở. Vì vô
diệt nên không buộc không mở. Vì vô nhiễm nên không buộc không
mở. Vì vô tịnh nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Sắc thiện không buộc không
mở. Thọ tưởng hành thức thiện không buộc không mở. Sắc bất thiện, vô
ký không buộc không mở. Thọ tưởng hành thức bất thiên, vô ký không buộc
không mở. Vì sao? Vì tất cả sắc cho đến thức vô sở hữu nên không buộc
không mở. Vì xa lìa nên không buộc không mở. Vì vắng lặng nên không
buộc không mở. Vì vô sanh nên không buộc không mở. Vì vô diệt nên
không buộc không mở. Vì vô nhiễm nên không buộc không mở. Vì vô tịnh
nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Sắc thế gian không buộc không mở, thọ
tưởng hành thức thế gian không buộc không mở. Sắc xuất thế gian không buộc
không mở, thọ tưởng hành thức xuất thế gian không buộc không mở. Vì sao?
Vì tất cả sắc cho đến thức vô sở hữu nên không buộc không mở. Vì xa lìa
nên không buộc không mở. Vì vắng lặng nên không buộc không mở. Vì vô
sanh nên không buộc không mở. Vì vô diệt nên không buộc không mở. Vì
vô nhiễm nên không buộc không mở. Vì vô tịnh nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Sắc hữu lậu không buộc không mở, thọ
tưởng hành thức hữu lậu không buộc không mở. Sắc vô lậu không buộc không mở,
thọ tưởng hành thức vô lậu không buộc không mở. Vì sao? Vì tất cả sắc cho
đến thức vô sở hữu nên không buộc không mở. Vì xa lìa nên không buộc không
mở. Vì vắng lặng nên không buộc không mở. Vì vô sanh nên không buộc
không mở. Vì vô diệt nên không buộc không mở. Vì vô nhiễm nên không
buộc không mở. Vì vô tịnh nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Tất cả pháp không buộc không
mở. Vì sao? Vì tất cả pháp vô sở hữu nên xa lìa, nên vắng lặng, nên vô
sanh, nên vô diệt, nên vô nhiễm, nên vô tịnh, nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Bố thí Ba la mật không buộc không
mở. Tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật không buộc
không mở. Vì sao? Vì sáu pháp Ba la mật vô sở hữu nên xa lìa, nên vắng lặng,
nên vô sanh, nên vô diệt, nên vô nhiễm, nên vô tịnh, nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Nội không cho đến vô tánh tự tánh không,
chơn như cho đến thật tế… không buộc không mở. Ba mươi bảy pháp trợ đạo cho đến
Như Lai mười lực không buộc không mở. Bốn vô sở úy, bốn vô ngại giải, đại
từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng không buộc không
mở. Vì sao? Vì nội không cho đến 18 pháp Phật bất cộng vô sở hữu nên xa
lìa, nên vắng lặng, nên vô sanh, nên vô diệt, nên vô nhiễm, vô tịnh, nên không
buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Nhất thiết trí không buộc không
mở. Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí không buộc không mở. Vì sao?
Vì ba Thánh trí vô sở hữu nên xa lìa, nên vắng lặng, nên vô sanh, nên vô diệt,
nên vô nhiễm, vô tịnh, nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Bồ tát không buộc không mở. Như Lai
Ứng Chánh Đẳng Giác không buộc không mở. Vì sao? Vì Bồ tát, Như Lai Ứng
Chánh Đẳng Giác vô sở hữu nên xa lìa, nên vắng lặng, nên vô sanh, nên vô diệt,
nên vô nhiễm, vô tịnh, nên không buộc không mở.
Lại nữa, Mãn Từ Tử! Tất cả hữu vi không buộc không mở, tất cả
vô vi không buộc không mở. Vì sao? Vì hữu vi, vô vi vô sở hữu nên xa lìa,
nên vắng lặng, nên vô sanh, nên vô diệt, nên vô nhiễm, vô tịnh, nên không buộc
không mở.
Mãn Từ Tử! Các Bồ tát đối bố thí Ba la mật cho đến Bát nhã Ba
la mật; bốn niệm trụ cho đến Nhất thiết tướng trí không buộc không mở như thế, đem
vô sở đắc mà làm phương tiệnnên siêng tu học.
(Đem vô sở hữu làm phương tiện mà tu hành Bát Nhã)
Mãn Từ Tử! Các Bồ tát đem vô sở đắc mà làm phương tiện nên
trụ bố thí Ba la mật cho đến Bát nhã Ba la mật; bốn niệm trụ cho đến Nhất
thiết tướng trí không buộc không mở như thế.
Mãn Từ Tử! Các Bồ tát đem vô sở đắc mà làm phương tiện nên
thành thục hữu tình không buộc không mở. Nên nghiêm tịnh cõi
Phật không buộc không mở. Nên thân cận cúng dường chư Phật không
buộc không mở. Nên nghe thọ pháp môn không buộc không mở.
Mãn Từ Tử! Bồ tát này thường chẳng xa lìa chư Phật không buộc
không mở, thường chẳng xa lìa thần thông không buộc không mở, thường
chẳng xa lìa năm nhãn không buộc không mở, thường chẳng xa lìa các Đà la ni
không buộc không mở, thường chẳng xa lìa các Tam ma địa không buộc không mở.
Mãn Từ Tử! Bồ tát Ma ha tát này phải khởi Đạo tướng trí
không buộc không mở. Phải chứng Nhất thiết trí, Nhất thiết tướng trí không
buộc không mở. Phải quay xe pháp không buộc không mở. Phải đem
pháp yếu tam thừa không buộc không mở, an lập các loại hữu tình không
buộc không mở.
Mãn Từ Tử! Nếu Bồ tát tu hành sáu pháp Ba la mật không buộc
không mở, năng chứng tất cả pháp tánh không buộc không mở. Vì vô
sở hữu nên xa lìa, nên vắng lặng, nên vô sanh, nên vô diệt, nên vô nhiễm,
vô tịnh, nên không buộc không mở.
Mãn Từ Tử! Phải biết Bồ tát này được gọi kẻ mặc giáp bị Đại
thừa không buộc không mở.
Thích nghĩa:
(1). Mặc giáp bị công đức: Kinh MHBNBLMĐ gọi là “đại thệ
trang nghiêm” cũng gọi “hoằng thệ nguyện”: Thệ nguyện rộng lớn bao trùm khắp cả
chúng sanh. Nguyện nghĩa của tiếng Phạm là mặc giáp lớn, tức là lập thệ nguyện
rộng lớn cứu độ chúng sanh để thành tựu Vô thượng Bồ đề. Cụm từ đại thệ nguyện
trang nghiêm diễn tả xác nghĩa và dễ hiểu hơn “mặc áo giáp lớn”. Thích nghĩa
của cụm từ này đã giải thích trong phẩm “Ma Ha Tát”.
(2). “Đại Bồ tát chẳng mặc giáp bị công đức, thì nên biết
đó là mặc giáp bị Đại thừa”. Nguyên văn bản chữ Hán ĐBN là: “菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát
.不bất 擐hoàn
功công 德đức
鎧khải .當đương
知tri 是thị
為vi .擐hoàn
大Đại 乘Thừa
鎧khải”.
“Đại Bồ tát chẳng mặc giáp bị công đức, thì nên biết đó là
mặc giáp bị Đại thừa”. Cách dịch trên không có gì sai trái. Tuy nhiên, câu này
có vẻ khó hiểu nếu so với lối dịch của Kinh MHBNBLMĐ: “Đại Bồ Tát không đại
trang nghiêm là đại trang nghiêm”.
Đó là lý do tại sao chúng tôi không dùng cụm từ “mặc giáp
bị công đức”, mà lại dùng cụm từ “đại thệ nguyện trang nghiêm”. Hơn nữa, phẩm
“Trang Nghiêm” của Kinh MHBNBLMĐ đã làm nổi bật tánh cách phản biện của Bát Nhã,
một lối diễn đạt mạnh bạo, đánh thẳng vào trực giác của hành giả thay vì “kêu
gọi”.
Thay
lời lược giải:
Có thủ có xả, nắm bỏ, tung hứng... là có dính mắc. Có dính
mắc nên có trói buộc, vì trói buộc nên cần tháo gỡ. Suốt đời loanh quanh. Các
pháp tự nó bất động, trơ lỳ như gỗ đá, nên gọi là trì độn. Vì tất cả pháp vô sở
hữu bất khả đắc, tự tánh vốn xa lìa, tự tánh vắng lặng, vô sanh vô diệt, vô
nhiễm vô tịnh, trơ lì ra đó nên làm gì có trói, có mở ai? Tự mình cảm thọ, tham
ái cho là đẹp xấu, hay dở… nên muốn thủ giữ nắm bắt hay buôn bỏ mà có trói có
mở. Có trói buộc nên cần tháo gỡ. Hết buộc rồigỡ, suốt đời loanh quanh, tự mình
làm rối mình là vậy!
Vì vậy, Kinh mới bảo tất cả pháp là vô sở hữu bất khả đắc.
Nếu biết như vậy, hành như vậy thì tâm được thanh tịnh!
Đây chỉ lặp lại ý chánh “Không Buộc Không Mở” của phẩm này
mà thôi. Muốn rõ toàn bộ giáo pháp này, xin đọc lại phẩm “Ma Ha Tát” của Hội
thứ I.
---o0o---