Đại Bát Nhã Ba La Mật Tổng Luận: Hội thứ I - 07. Phẩm "Dạy Bảo Trao Truyền"

Nguồn: https://quangduc.com/

PHẨM “DẠY BẢO TRAO TRUYỀN”

Quyển 11 đến đầu quyển 36, Hội thứ I, ĐBN.

(Tương đương với phẩm “Tam Giả” quyển thứ 02, MHBNBLMĐ)

Gợi ý:

Phẩm này trong ĐBN tổng cộng có cả thảy gần 26 quyển, trước nói về Tam giả, sau nói tất cả pháp đều không: Thí dụ khi nói về chủ đề giả danh, thì từng pháp, từng pháp một trong Phật pháp hay gọi là các thiện pháp… xoay quanh chủ đề giả danh. Thí như sắc, chỉ là giả danh. Pháp ấy đã là giả, nên chẳng sanh, chẳng diệt, chỉ do tưởng tượng, thi thiết ra ngôn thuyết, gọi đó là sắc. Như vậy, thọ, tưởng, hành, thức, cũng chỉ là giả pháp. Pháp ấy đã là giả, nên chẳng sanh, chẳng diệt, chỉ do tưởng tượng, thi thiết ra ngôn thuyết, gọi đó là thọ, tưởng, hành, thức. Các giả danh này, chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở hai bên, không thể nắm bắt được. Kế đến nói tới từng xứ một cho đến hết 12 xứ, rồi nói đến từng giới một cho đến hết 18 giới, cũng chỉ là giả danh, các pháp giả danh này chẳng sanh chẳng diệt v.v… Rồi nói đến tứ thiền, tứ vô lượng, tứ vô sắc định, ba mươi bảy pháp trợ đạo. Kinh tiếp tục nói Tam ma địa không, vô tướng, vô nguyện, hoặc tám giải thoát, hoặc tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ, hoặc đề cập đến lục Ba la mật, hoặc nói về tứ thánh đế, hoặc nói về thập bát không, hoặc nói đến thập nhị chơn như, hoặc nói về các Đà la ni, Tam ma địa môn, hoặc nói về thập địa Bồ tát, hoặc nói đến năm nhãn, sáu thần thông, hoặc Như lai mười lực, bốn vô sở úy, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng, hoặc nói đến pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả, Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết chủng trí, hoặc nói về ba mươi hai tướng đại sĩ, tám mươi tướng tùy hảo, hoặc quả Dự lưu; Nhất lai, Bất hoàn, A la hán, Độc giác Bồ đề, hoặc nói về Bồ tát hạnh hay quả vị Giác ngộ tối cao. Tất cả Phật pháp nói trên, từng pháp một, cũng chỉ là giả danh, giả pháp. Pháp ấy đã là giả, nên chẳng sanh, chẳng diệt, chỉ do tưởng tượng, thi thiết ra ngôn thuyết, gọi đó là Phật pháp. Như vậy, tất cả chỉ có giả danh. Các giả danh này, chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở hai bên, không thể nắm bắt được.

Chủ đề giả danh xoay quanh từng pháp một cho đến hết tất cả pháp mầu Phật đạo liệt kê trên, tổng cộng hơn bảy quyển trong số 26 quyển thuộc phẩm này. Như vậy, thật quá dài đối với khuôn khổ của một bản tóm lược!

Nhưng chưa hết, kế đến phẩm “Dạy Bảo Trao Truyền” thuyết tiếp: Các đại Bồ tát, khi tu hành Bát nhã Ba la mật, không nên quán sắc hoặc thường hoặc vô thường; không nên quán thọ, tưởng, hành, thức, hoặc thường hoặc vô thường; không nên quán sắc, hoặc vui hoặc khổ; không nên quán thọ, tưởng, hành, thức, hoặc vui hoặc khổ; không nên quán sắc, hoặc ngã hoặc vô ngã; không nên quán thọ, tưởng, hành, thức, hoặc ngã hoặc vô ngã; không quán sắc, thọ, tưởng, hành, thức hoặc tịnh hoặc chẳng tịnh, hoặc không hoặc bất không, hoặc có tướng hoặc vô tướng, hoặc có nguyện hoặc vô nguyện, hoặc tịch tịnh hoặc chẳng tịch tịnh, hoặc viễn ly hoặc chẳng viễn ly, hoặc hữu vi hoặc vô vi, hoặc sanh hoặc diệt, hoặc thiện hoặc bất thiện, hoặc có tội hoặc vô tội, hoặc có phiền não hoặc không phiền não, hoặc thế gian, hoặc xuất thế gian, hoặc tạp nhiễm, hoặc thanh tịnh, hoặc thuộc sanh tử, hoặc thuộc Niết bàn, hoặc ở trong, hoặc ở ngoài, hoặc ở giữa hai, hoặc có thể nắm bắt được, hoặc chẳng thể nắm bắt được.

Phẩm này khuyên tiếp: Không nên quán căn, trần, xứ, giới… từng pháp một cho đến quả vị Giác ngộ tối cao cũng như vậy. Chỉ riêng “không nên quán” tất cả Phật pháp như thế mà kinh thuyết tổng cộng thêm 11 quyển nữa. Thật trùng tụng quá nhiều, vượt quá khuôn khổ của một bản tóm lược!

Tiếp theo là các câu hỏi của Phật và câu trả lời của Thiện Hiện: Sắc có phải là Bồ tát không? Thọ tưởng hành thức có phải là Bồ tát không? Từng pháp một từ căn, trần, xứ, giới… cho đến quả vị Giác ngộ tối cao có phải là Bồ tát không? Tất cả cái danh thường, vô thường, khổ hay lạc, ngã hay vô ngã… cho đến cái danh khả đắc hay bất khả đắc của các pháp từ uẩn, xứ, giới… cho đến quả vị Giác ngộ tối cao, có phải là Bồ tát không? Tất cả câu hỏi ấy được trả lời là không, kéo dài hết thảy thêm 8 quyển nữa. Tổng cộng, phẩm này có đến 26 quyển.

Để tóm lược và để tránh sự trùng tụng trên, nên chúng tôi quyết định trích dẫn nguyên văn phẩm “Tam Giả” của kinh MHBNBLMĐ để thay thế cho phần tóm lược của chúng tôi. Lý do là những điều Phật nói trong phẩm “Tam Giả” của kinh MHBNBLMĐ cũng đầy đủ như phẩm “Dạy Bảo Trao Truyền” của kinh ĐBN, nhưng ngắn gọn hơn (phẩm “Tam Giả” của kinh MHBNBLMĐ do Ngài La Thập dịch chỉ khoảng 3 trang đánh máy, trong khi phẩm “Dạy Bảo Trao Truyền” của kinh ĐBN do Ngài Huyền Trang dịch, tổng cộng 26 quyển, hơn 269 trang đánh máy). Kinh MHBNBLMĐ cũng được xem là Đại bản như kinh ĐBN, do Phật thuyết ở Hội thứ II. Nội dung của hai kinh chỉ là một, chỉ khác là kinh ĐBN triển khai và trùng tụng quá nhiều, nên dài hơn kinh MHBNBLMĐ.

Nếu quý vị độc giả không đồng ý với lối tóm lược này, quý vị có thể đọc nguyên văn phẩm “Dạy Bảo Trao Truyền” của kinh ĐBN do Ngài Huyền Trang dịch từ Tạng sang Hán và HT. Thích Trí Nghiêm dịch từ Hán sang Việt trong hai websites Tuvienquangduc.com hay Thuvienhoasen.org. Chúng tôi lúc nào cũng khuyên độc giả nên để bên cạnh “nguyên văn” bản kinh ĐBN cho tiện việc so chiếu, để lấy thêm xác tín! Chúng tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trong việc sắp xếp (trình bày) này. Tu là mở rộng tâm hồn, không nên quá câu chấp! Cứ đọc và so chiếu như trong phần gợi ý này, để có thêm tin tưởng. Đã có nghi tình thì khó học, khó tu!

Chúng tôi đã đọc cả hai kinh, không phải một lần mà cả chục lần mới “đẻ” ra ý kiến này. Nếu trình bày trọn 26 quyển, tổng cộng 269 trang đánh máy khổ lớn chỉ cho một phẩm duy nhất như phẩm “Dạy Bảo Trao Truyền”, có lẽ không ai có đủ can đảm đọc hết! Tụng tiếp quý vị sẽ thấy có nhiều phẩm còn dài hơn phẩm này như phẩm “So Lường Công Đức” bắt đầu từ giữa quyển 103 cho đến đầu quyển 168, tổng cộng 66 quyển, hết 622 trang đánh máy khổ lớn, hơn hai lần phẩm “Dạy Bảo Trao Truyền”(1). Nếu không tóm gọn thì không có thiên Tổng luận này. Có lẽ vì vậy, mà từ xưa đến nay không có ai luận giải toàn bộ kinh Đại Bát nhã Ba la mật - Hệ Bát Nhã trong Đại Tạng Kinh Việt Nam tổng cộng có 41 bộ kinh chia làm 777 quyển, trong đó có 600 quyển thuộc ĐBN rồi.

Đây là nguyên văn phẩm “Tam giả”(2) của Kinh MHBNBLMĐ:

Ðức Phật bảo Ngài Tu Bồ Ðề: “Ông nên dạy chư đại Bồ tát về Bát nhã Ba la mật đúng như chư đại Bồ Tát đáng phải thành tựu”.

Liền đó toàn thể chúng hội Bồ Tát, Thanh Văn, chư Nhơn, Thiên đều nghĩ rằng không biết Ngài Tu Bồ Ðề(3) sẽ tự dùng trí tuệ của mình hay là nương thần lực của đức Phật giảng thuyết Bát nhã Ba la mật cho chư đại Bồ Tát?

Biết ý nghĩ của chúng hội, Ngài Tu Bồ Ðề nói với Ngài Xá Lợi Phất:

“Phàm hàng Thanh Văn đệ tử có thuyết pháp, các giáo thọ(4) đều là nương thần lực của đức Phật cả”.

Lời của Phật giảng dạy chẳng trái với pháp tướng, như ngọn đèn sáng. Các thiện nam tử tu học theo pháp ấy được chứng pháp ấy.

Hàng Thanh Văn và Bích Chi Phật thật không có khả năng giảng thuyết Bát nhã Ba la mật cho chư đại Bồ Tát.

Ngài Tu Bồ Ðề bạch Phật: “Bạch đức Thế Tôn! Chư Bồ Tát đã nói đó, pháp gì gọi là Bồ Tát?

Chúng con chẳng thấy pháp chính xác nào gọi là Bồ Tát, thời thế nào dạy Bồ Tát về Bát nhã Ba la mật?

Ðức Phật nói: Nầy Tu Bồ Ðề! thật ra chỉ có danh tự gọi là Bát nhã Ba la mật. Bồ Tát cùng tên Bồ Tát cũng chỉ có danh tự mà thôi. Danh tự nầy chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa (danh giả).

Nầy Tu Bồ Ðề! Ví như nói ngã, chúng sanh, thọ giả, mạng giả, sanh giả, tri giả, kiến giả, tác giả, khởi giả, đều là những pháp do hòa hiệp mà có. Những tên gọi đây vốn là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói (đó là nói về thọ giả).

Cũng vậy Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát đều do hòa hiệp mà có, cũng vốn là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói(đó là nói về pháp giả).

Ví như thân thể do hòa hiệp mà có, sắc, thọ, tưởng, hành, thức cũng do hòa hiệp mà có, đều là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói. Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát cũng như vậy.

Nầy Tu Bồ Ðề! Ví như nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý; sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp; nhãn giới, nhĩ giới nhẫn đến ý thức giới, tất cả thập nhị xứ cùng thập bát giới ấy, đều do hòa hiệp mà có, vốn là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói. Những thứ ấy chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa.

Cũng vậy, Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát đều do hòa hiệp mà có, vốn là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói, chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa.

Nầy Tu Bồ Ðề! Ví như nội thân gọi là đầu, cổ, vai, cánh, lưng, hông, vế, chân, ngoại vật gọi là cỏ, cây, nhánh, lá, cọng, mắt, đều do hòa hiệp mà có, vốn là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói, cũng chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa.

Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát cũng như vậy, đều do hòa hiệp mà có, vốn là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự thế gian để nói, chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa.

Nầy Tu Bồ Ðề! Ví như danh hiệu của chư Phật quá khứ do hòa hiệp mà có, cũng là bất sanh, bất diệt, chỉ dùng danh tự để nói, chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa. Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát cũng như vậy (đó là nói về danh giả).

Ví như bóng vang, mộng ảo, diệm hóa đều do hòa hiệp mà có, chỉ dùng danh tự để nói, những thứ ấy cùng danh tự vốn là bất sanh, bất diệt, chẳng phải trong, chẳng phải ngoài, chẳng phải giữa. Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát cũng như vậy, đều do hòa hiệp mà có, là bất sanh, bất diệt, chẳng ở trong, chẳng ở ngoài, chẳng ở giữa.

Nầy Tu Bồ Ðề! Phải học tập như vầy: Ðại Bồ Tát thực hành Bát nhã Ba la mật, danh tự của Bát nhã Ba la mật cùng sự nhẫn thọ Bát nhã Ba la mật và chính pháp Bát nhã Ba la mật đều là giả thi thiết(4) cả.

Lúc thực hành Bát nhã Ba la mật, đại Bồ Tát chẳng thấy danh tự sắc, cùng chẳng thấy danh tự thọ, tưởng, hành, thức là thường, là vô thường, là khổ, là lạc, là ngã, là vô ngã, là cấu, là tịnh, cũng chẳng thấy danh tự năm uẩn nầy là không, là vô tướng, là vô tác, là tịch diệt, là sanh, là diệt, là ở trong, ở ngoài hay ở giữa.

Như năm uẩn, nhãn căn, sắc trần, nhãn thức, nhãn xúc sanh ra những cảm thọ, nhẫn đến ý căn, pháp trần, ý thức, ý xúc cùng nhơn duyên của ý xúc sanh ra những cảm thọ cũng vậy. Ðại Bồ Tát đều chẳng thấy là thường, là vô thường nhẫn đến chẳng thấy ở trung gian.

Tại sao? Vì lúc thực hành Bát nhã Ba la mật, đại Bồ Tát ở trong tánh hữu vi, trong tánh vô vi đều không thấy Bát nhã Ba la mật cùng Bồ Tát và tên Bồ Tát. Ðối với những pháp này, đại Bồ Tát chẳng móng niệm phân biệt.

Thực hành Bát nhã Ba la mật, đại Bồ Tát nầy an trụ trong bất hoại pháp, lúc tu tứ niệm xứ cho đến lúc tu mười tám pháp bất cộng, chẳng thấy Bát nhã Ba la mật cùng danh tự của Bát nhã Ba la mật chẳng thấy Bồ Tát cùng danh tự của Bồ Tát.

Lúc thực hành Bát nhã Ba la mật, đại Bồ Tát chỉ biết thật tướng của các pháp. Thật tướng nầy là chẳng cấu, chẳng tịnh.

Lúc thực hành Bát nhã Ba la mật đại Bồ Tát phải biết danh tự là giả thi thiết. Ðã biết danh tự là giả thi thiết rồi thời chẳng chấp trước nơi sắc, thọ tưởng, hành, thức (ngũ uẩn), chẳng chấp trước nơi nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý, sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp (12 xứ), chẳng chấp trước nơi nhãn giới đến ý thức giới (18 giới), chẳng chấp trước nơi nhãn xúc cùng nhơn duyên của xúc đến ý xúc cùng nhơn duyên của ý xúc sanh ra sự cảm thọ hoặc khổ, hoặc lạc, hoặc bất khổ, bất lạc, chẳng chấp trước tánh hữu vi, tánh vô vi, chẳng chấp trước Ðàn na (bố thí), Thi la (trì giới), Sằn đề (an nhẫn), Tỳ lê gia (tinh tiến), Thiền na và Bát nhã Ba la mật, chẳng chấp trước ba mươi hai tướng, chẳng chấp trước thân Bồ Tát, chẳng chấp trước nhục nhãn, thiên nhãn, huệ nhãn, pháp nhãn, Phật nhãn, chấp trước trí Ba la mật, thần thông Ba la mật, chẳng chấp trước nội không nhẫn đến vô pháp hữu pháp không, chẳng chấp trước thành tựu chúng sanh, chẳng chấp trước thanh tịnh Phật độ, chẳng chấp trước pháp phương tiện (tất cả gộp lại gọi là Phật pháp).

Tại sao vậy? Vì những pháp nầy đều là rỗng không nên chẳng có người chấp trước, chẳng có pháp bị chấp trước, chẳng có chỗ chấp trước.

Lúc thực hành Bát nhã Ba la mật, đại Bồ Tát chẳng chấp trước tất cả pháp bèn tăng ích sáu Ba la mật lên bậc Bồ Tát bất thối chuyển, đủ đại thần thông từ Phật độ nầy đến Phật độ kia để cúng dường chư Phật, độ thoát chúng sanh, thanh tịnh Phật quốc, cũng để nghe chư Phật thuyết pháp. Nghe xong nhớ mãi đến lúc thành Vô thượng Bồ đề vẫn chẳng quên, được những môn Đà la ni cùng những môn Tam muội.

Thế nên đại Bồ Tát lúc thực hành Bát nhã Ba la mật phải biết rõ các pháp danh tự là giả thi thiết.

Này Tu Bồ Ðề! Sắc, thọ, tưởng, hành, thức có phải là Bồ Tát chăng?