VIII. PHẨM
“ĐỊA NGỤC”
Phần đầu
quyển 559, Hội thứ V, ĐBN. Quyển thứ 559
Tóm lược:
(Tánh cách
tôn dẫn của Bát nhã Ba la mật)
Khi ấy, Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Tùy hỷ hồi hướng không điên đảo như thế là đều do nhờ uy
lực của Bát nhã Ba la mật mà được thành tựu.
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Đúng vậy! Đúng vậy!
Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế thường chiếu sáng nên kính lễ,
các pháp thế gian chẳng thể làm nhiễm ô được, có thể trừ tối tăm, có thể phát
ánh sáng, có thể cho lợi ích an vui, có thể làm tôn dẫn, làm mắt sáng cho người
mù, làm đuốc tuệ cho những người đi trong tăm tối, dẫn dắt kẻ lạc đường vào chính
đạo, chỉ rõ tánh các pháp chính là Nhất thiết trí. Chỉ rõ tất cả pháp không
sanh, không diệt, là mẹ của các đại Bồ tát, có thể làm cho chư Phật vận chuyển
bánh xe pháp Vô thượng đủ ba phen mười hai hành tướng. Làm chỗ nương tựa cho
người không nơi nương tựa, dứt trừ tất cả khổ não sanh tử, mở bày, chỉ dạy các
pháp vô tánh là tự tánh. (Q.559, ĐBN)
Bạch Thế tôn! Các đại Bồ tát làm cách nào để trụ Bát Nhã sâu xa?
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Các đại Bồ tát nên trụ Bát Nhã sâu xa như Phật trụ, nên kính thờ Bát
nhã Ba la mật như kính thờ chư Phật Thế tôn.
Bấy giờ, trời Đế Thích nghĩ: Nay Xá lợi Tử do nhân duyên nào thưa hỏi
Phật như vậy. Nghĩ xong hỏi Xá lợi Tử:
- Do nhân duyên nào mà tôn giả hỏi như thế?
Xá lợi Tử đáp:
- Phật Thế Tôn trước nói các Bồ tát được Bát nhã Ba la mật sâu thẳm
nhiếp thọ, nên sở khởi tùy hỷ hồi hướng cùng hành các việc phước nghiệp mau
chứng được Nhất thiết trí trí, hơn Bồ tát có sở đắc tu bố thí, tịnh giới, an
nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát Nhã tương ưng thiện căn, vậy nên tôi nay thưa hỏi
như thế.
Kiều thi ca! Như hoặc trăm, hoặc ngàn những kẻ mù bẩm sinh, kẻ không có
mắt sáng để làm phương tiện dẫn dắt thì gần còn không thể đi vào con đường
chính, huống là có thể đến được thành lớn giàu sang ở xa. Như vậy, năm Ba la
mật trước là các chúng mù lòa bẩm sinh, nếu không có mắt sáng của Bát nhã Ba la
mật dẫn dắt thì không thể vào được chánh đạo của Bồ tát, huống có thể vào được
thành Nhất thiết trí.
Kiều thi ca! Bố thí, tịnh giới v.v... năm Ba la mật cần phải nhờ Bát nhã
Ba la mật hộ trì mới được gọi là có mắt. Lại do được Bát nhã Ba la mật hộ trì
nên mới gọi là đến bờ kia.
Khi ấy, Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bồ tát làm sao dẫn phát Bát nhã Ba la mật?
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Nếu các Bồ tát chẳng dẫn phát sắc, thọ, tưởng, hành, thức, cũng không
thấy sắc, thọ, tưởng, hành, thức đây tức gọi là dẫn phát Bát nhã Ba la mật.
Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ tát dẫn phát Bát nhã Ba la mật thì thành tựu
được pháp nào?
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Nếu các Bồ tát dẫn phát Bát nhã
Ba la mật thì đối với tất cả pháp hoàn toàn không chỗ thành tựu, vì không thành
tựu nên gọi là Bát nhã Ba la mật.
Khi ấy, trời Đế Thích bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu thế thì Bát nhã Ba la mật chẳng thể thành tựu Nhất
thiết trí trí?
Phật dạy:
- Này Kiều thi ca! Bát nhã Ba la mật như thế cũng chẳng thể thành tựu
Nhất thiết trí trí. Vì sao? Kiều thi ca! Vì
có sở đắc, có danh tướng, có tạo lập thì chẳng thể thành tựu vậy.
Khi ấy, trời Đế Thích bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu vậy thì làm sao nói Bát nhã Ba la mật thành tựu Nhất
thiết trí trí?
Phật dạy:
- Này Kiều thi ca! Vì Bát nhã Ba la mật đối với Nhất thiết trí trí không
chỗ dẫn phát nên mới gọi là thành.
Trời Đế Thích bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Rất lạ! Bát nhã Ba la mật như thế vì chẳng làm tất cả
pháp sanh diệt, vì chẳng làm tất cả pháp thành hoại, nên hiện ra thế gian mà
cùng thế gian làm nhiêu ích.
Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu các đại Bồ tát phát sanh tưởng như thế thì xa lìa
Bát Nhã chăng?
Phật bảo Thiện Hiện:
- Đúng như vậy! Đúng như vậy! Lại có nhân duyên xa lìa Bát nhã Ba la mật.
Nghĩa là sanh tưởng thế này: "Bát Nhã sâu xa là Không, là vô sở hữu, xác nhận như thế tức xa lìa Bát
Nhã". Vì sao? Vì Bát nhã Ba la mật của Bồ tát chẳng phải có, chẳng phải
không, không có phân biệt.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Như thế Tôn thuyết Bát nhã Ba la mật là để hiển bày pháp
nào?
Phật bảo Thiện Hiện:
- Ta thuyết Bát nhã Ba la mật không vì hiển bày sắc; cũng không vì hiển
bày thọ, tưởng, hành, thức. Không vì hiển bày quả Dự lưu; cũng không vì hiển
bày quả Nhất lai, Bất hoàn, A la hán, Độc giác Bồ đề.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bát Nhã sâu xa chính là Ba la mật rộng lớn.
Phật bảo Thiện Hiện:
- Do nhân duyên nào ông nói Bát nhã Ba la mật chính là Ba la mật rộng
lớn?
Thiện Hiện bạch:
- Bạch Thế Tôn! Vì Bát Nhã đối
với sắc không làm lớn, không làm nhỏ, không làm tụ, không làm tán; đối với thọ,
tưởng, hành, thức không làm lớn, không làm nhỏ, không làm tụ, không làm tán.
Đối với mười lực của Phật không làm mạnh, không làm yếu. Đối với Nhất thiết trí
không làm rộng, không làm hẹp, các Bồ tát nào phát sanh tưởng như thế thì chẳng
phải hành Bát nhã Ba la mật. Vì sao? Vì các tưởng như thế chẳng phải là quả
Đẳng lưu của Bát Nhã vậy. Bát Nhã sâu xa nếu phát sanh tưởng như thế thì con sẽ
độ thoát vô số hữu tình nhập vào cảnh giới Vô dư y Niết bàn; như thế gọi là có
sở đắc lớn, chẳng phải có sở đắc là có thể có sự thành tựu. Vì sao? Bạch Thế
Tôn! Vì hữu tình không sanh nên biết Bát nhã Ba la mật cũng không sanh. Vì hữu
tình không tự tánh, xa lìa, không thể nghĩ bàn, không hoại diệt, không giác
tri, nên biết Bát nhã Ba la mật cũng không tự tánh, nói đủ cho đến cũng không
giác tri. (Q.559, ĐBN)
Bạch Thế tôn! Vì năng lực hữu tình chứa nhóm nên biết năng lực Như Lai
cũng chứa nhóm.
Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ tát có thể tin hiểu Bát Nhã sâu xa, không
nghi, không ngờ, cũng chẳng mê lầm thì các Bồ tát này chết từ chỗ nào sanh đến
đây? Chứa bao nhiêu hạnh nguyện để đối với pháp nghĩa sâu xa có thể hiểu rõ?
Phật dạy Xá lợi Tử:
- Các Bồ tát này từ phương khác đã phụng thờ pháp của chư Phật, từ trong
pháp hội đó sinh đến nơi này.
Xá lợi Tử! Các Bồ tát này đã gần gũi nhiều chư Phật Thế tôn, trong đó
từng nghe nghĩa pháp sâu xa, rồi trải qua vô lượng, vô số đại kiếp tu tập trăm
ngàn hạnh khổ khó hành, nương đại nguyện lực sanh đến cõi này, đối với Bát Nhã
sâu xa hoặc thấy, hoặc nghe hết sức vui mừng và nghĩ: Ta được thấy Phật, được
nghe Phật giảng dạy, do nhân duyên này cung kính tin nhận.
Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bát Nhã sâu xa có thể thấy nghe được ư?
Phật dạy:
- Chẳng phải vậy.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ tát nào thường siêng năng tu học Bát Nhã sâu
xa thì các Bồ tát ấy chứa nhóm bao lâu?
Phật dạy Thiện Hiện:
- Điều này cần nên phân biệt: Có các Bồ tát từ khi mới phát tâm gặp được
bạn lành chơn thật, phương tiện giúp đỡ thì có thể tu học Bát Nhã sâu xa, có
thể tin hiểu pháp môn sâu xa. Còn các Bồ tát mặc dù từng gặp nhiều trăm ngàn
Phật, ở chỗ chư Phật siêng tu phạm hạnh, nhưng có sở đắc làm phương tiện nên chẳng thể tu học Bát Nhã sâu xa được,
nghe thuyết Bát nhã Ba la mật chẳng sinh tin hiểu, liền bỏ đi.
(Tội hủy bán
chánh pháp)
Thiện Hiện nên biết! Các Bồ tát này ở chỗ Phật quá khứ, nghe thuyết Bát
nhã Ba la mật không có tâm kính tin, nên bỏ đi, nay nghe thuyết Bát nhã Ba la
mật không có tâm kính tin lại bỏ đi nữa. Người đó đối với Bát nhã Ba la mật
hoặc thân, hoặc tâm đều không hòa hợp. Vì không hòa hợp nên tăng trưởng tạo tác
chiêu cảm nghiệp xấu. Do nghiệp này nên nghe Bát Nhã sâu xa hủy báng, nhàm
chán, bỏ lìa.
Thiện Hiện nên biết! Các Bồ tát
nào hủy báng, nhàm chán, xa lìa Bát Nhã sâu xa, thì nên biết đó chính là hủy
báng, nhàm chán, xa lìa Nhất thiết trí trí. Nếu người nào hủy báng, nhàm chán,
xa lìa Nhất thiết trí trí, thì chính là hủy báng, nhàm chán, xa lìa chư Phật ba
đời. Do nhân duyên này tăng trưởng tạo tác tội hoại chánh pháp. Do tội này nên phải trải qua nhiều đời chịu
các khổ rất nặng. Nghĩa là người đó tạo tội rất nặng nên nhiều trăm ngàn năm
đọa địa ngục lớn cõi này phương khác, luân hồi qua lại chịu các khổ rất nặng,
không được thoát khỏi. Khi kiếp hỏa, kiếp thủy, kiếp phong cõi này nổi lên thì
chuyển dời vào trong địa ngục lớn ở phương khác. Khi kiếp hỏa, thủy, phong ở
phương khác nổi lên thì bị đài vào các địa ngục lớn cõi khác nữa. Xoay chuyển
như vậy trải qua vô số kiếp, chịu khổ khóc liệt trong địa ngục lớn. Tội hủy
hoại chánh pháp của người kia, thế lực của nghiệp yếu dần, từ địa ngục ra đọa
trong loài súc sanh. Lần lượt từ cõi này sang phương khác như trước, luân hồi
nhiều kiếp chịu các khổ kịch liệt. Tội của người kia hoại pháp thế lực mỏng
dần, thoát khỏi nẻo súc sanh, đọa trong kiếp quỉ, lần lượt luân hồi cõi này
phương khác chịu các khổ rất nặng, trải vô lượng kiếp. (Q.559, ĐBN)
Nghiệp hoại pháp của người kia, thế lực còn lại sắp hết, thoát khỏi kiếp
quỉ, sanh đến loài người, chịu đủ tất cả các khổ nhân gian như là bần cùng, hèn
hạ, ngu si, tật bệnh, xấu xí v.v... tên Phật, Pháp, Tăng còn chẳng thể được
nghe huống là có thể tinh tấn siêng năng tu các nghiệp lành. Do các nghiệp ác
phá hoại chánh pháp nên phải chịu đầy đủ loại quả khổ như thế.
Bấy giờ, Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Nghiệp hủy hoại chánh pháp cùng với năm tội vô gián, hai
nghiệp ác này là giống nhau không?
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Chớ cho nghiệp này giống năm tội vô gián. Vì sao? Vì nghiệp của tội vô
gián mặc dù chiêu cảm khổ rất nặng nhưng chẳng thể so sánh với nghiệp hủy báng
chánh pháp. Nghĩa là người kia nghe thuyết Bát Nhã sâu xa, hủy báng chống đối
Bát Nhã cho rằng chẳng phải là chơn thật lời Phật dạy, chẳng phải pháp, chẳng
phải luật, chẳng phải lời dạy của bậc đại sư nên không tu học. Do nhân duyên
này tội của người đó rất nặng, chẳng thể đem so sánh với nghiệp của năm tội vô
gián.
Xá lợi Tử! Người hoại pháp, tự mình hủy báng chánh pháp, cũng dạy người hủy
báng. Tự phá hoại thân mình, cũng làm hư hoại thân người khác. Tự mình uống
thuốc độc, cũng bảo người khác uống thuốc độc. Tự mình mất quả vui sanh cõi
trời giải thoát, cũng làm cho người khác mất quả vui sanh trời giải thoát. Tự
dẫn mình bước vào địa ngục lửa, cũng làm cho người bước vào. Tự mình chìm trong
biển khổ, cũng làm cho người khác chìm. Tự mình không tin hiểu Bát Nhã sâu xa,
cũng dạy người khác làm cho không tin hiểu, mê lầm điên đảo.
Xá lợi Tử! Ta chẳng muốn để cho kẻ hoại chánh pháp nghe được tên Bát nhã
Ba la mật huống là giảng thuyết cho họ.
Xá lợi Tử! Kẻ hoại chánh pháp, Ta còn chẳng cho các thiện nam thiện nữ
trụ Bồ tát thừa nhìn thấy, huống là sẽ cùng ở chung.
Xá lợi Tử! Kẻ hoại chánh pháp, Ta còn chẳng cho mặc áo Cà sa, huống là
thọ nhận sự cúng dường. Vì sao? Xá lợi Tử! Vì kẻ hoại chánh pháp đọa trong loài
đen tối như phân thối nát, như con ốc sên nhơ nhớp, như người bệnh hủi quá nhờm
gớm. Những người tin dùng lời của kẻ hoại pháp, cũng bị khổ lớn như trước đã
nói. (Q.559, ĐBN)
Xá lợi Tử bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Vì sao chẳng nói kẻ hoại Chánh pháp đời sau bị thọ thân
lượng ác thú?
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Thôi, chẳng cần nói số lượng thân nẻo kia, e người hoại chánh pháp
nghe xong kinh hoàng, tâm buồn rầu như trúng tên độc, thân khô héo dần như mạ
bị cắt đứt gốc. Người kia nếu nghe được sẽ ói máu nóng chết mất, hoặc đau khổ
gần chết. Nên Ta chẳng nói số lượng thân ở nẻo kia.
Xá lợi Tử bạch:
- Bạch Thế Tôn! Cúi xin Thế Tôn nói để răn dạy cho đời sau.
Phật bảo Xá lợi Tử:
- Ta trước đã nói kẻ kia nhiều kiếp chịu khổ, đủ làm lời răn dạy rất rõ
ràng cho người đời sau. Đời sau chính hạng thiện nam, thiện nữ nghe Ta trước đã
nói quả báo về hoại chánh pháp, thà xả bỏ thân mạng, nhất định chẳng hủy báng
pháp, chớ để cho đời sau chịu khổ lâu dài.
Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Có các thiên nam thiện nữ thông minh nên khéo giữ hộ
nghiệp thân ngữ ý. Họ chẳng do ác nghiệp kia mà bị đọa trong loài ác thú chịu
khổ lâu dài?
Phật dạy Thiện Hiện:
- Đúng như vậy! Đúng như vậy! Trong chánh pháp Tỳ nại da của Ta sẽ có
các kẻ ngu si xuất gia. Kẻ đó mặc dù tôn xưng Ta là đại sư của họ, nhưng hủy
báng chống đối Bát Nhã sâu xa của Ta giảng thuyết.
Thiện Hiện nên biết! Nếu người hủy báng Bát Nhã sâu xa, thì chính là hủy
báng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Nếu người hủy báng quả vị Vô Thượng
Chánh Đẳng Bồ đề, thì chính là hủy báng chư Phật ba đời. Nếu người hủy báng chư
Phật ba đời, thì chính là hủy báng Nhất thiết trí trí. Nếu người hủy báng Nhất
thiết trí trí, thì chính là hủy báng Pháp. Nếu hủy báng Pháp, thì chính là hủy
báng Tăng. Nếu hủy báng Tăng, thì tạo tác vô lượng nghiệp báo. Nếu người tạo vô
lượng nghiệp báo, thì chịu vô biên khổ báo.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Kẻ ngu si kia vì duyên cớ gì nên mới hủy báng chống đối
Bát Nhã?
Phật bảo Thiện Hiện:
- Do 2 nhân duyên: 1 là bị tà ma làm mê hoặc, 2 là chẳng thể tin hiểu pháp sâu xa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Do 4 nhân duyên nên hủy báng chống đối Bát Nhã sâu
xa: 1 là bị bạn ác dối gạt, 2 là chẳng thể siêng năng tu thiện pháp, 3 là ôm ấp
tâm xấu, ưa tìm lỗi của người khác và 4 là ganh ghét, khen mình chê người. Do
đủ các nhân duyên này nên người ngu si kia hủy báng chống đối Bát Nhã sâu xa,
phát khởi vô biên nghiệp ác rất nặng.
Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Người ngu si kia chẳng siêng năng tinh tấn nên thật khó
tin hiểu Bát Nhã sâu xa Phật đã thuyết?
Phật bảo Thiện Hiện:
- Đúng vậy! Đúng vậy!
(Tất cả pháp
không buộc không mở)
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế vì lẽ gì rất sâu xa, rất khó
tin hiểu?
Phật bảo Thiện Hiện:
- Sắc chẳng phải buộc, chẳng phải mở. Vì sao? Vì sắc lấy vô tánh làm tự
tánh. Thọ, tưởng, hành, thức chẳng phải buộc, chẳng phải mở. Vì sao? Vì thọ,
tưởng, hành, thức đều lấy vô tánh làm tự tánh.
Lại nữa, Thiện Hiện! Vì sắc ngằn trước, giữa, sau chẳng phải buộc, chẳng
phải mở. Vì sao? Vì sắc ngằn trước sau giữa đều lấy vô tánh làm tự tánh vậy.
Thọ tưởng hành thức ngằn trước sau giữa chẳng buộc chẳng mở. Vì sao? Vì thọ
tưởng hành thức ngằn trước sau giữa đều lấy vô tánh làm tự tánh vậy.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Bát Nhã sâu xa nếu chẳng tinh tấn thì rất khó tin hiểu?
(Thế nào là
thanh tịnh?)
Phật bảo Thiện Hiện:
- Đúng vậy!
Đúng vậy! Vì sao? Vì sắc thanh tịnh tức là quả thanh tịnh; sắc thanh tịnh nên
quả cũng thanh tịnh. Thọ, tưởng, hành, thức thanh tịnh tức là quả thanh tịnh;
thọ, tưởng, hành, thức thanh tịnh nên quả cũng thanh tịnh.
Lại nữa,
Thiện Hiện! Sắc thanh tịnh tức là Nhất thiết trí thanh tịnh; Nhất thiết trí
thanh tịnh nên sắc cũng thanh tịnh. Sự thanh tịnh của sắc này cùng với sự thanh
tịnh của Nhất thiết trí từ xưa đến nay không hai, không khác, không đoạn diệt,
không hư hoại. Thọ, tưởng, hành, thức thanh tịnh tức là Nhất thiết trí thanh
tịnh; Nhất thiết trí thanh tịnh nên thọ, tưởng, hành, thức cũng thanh tịnh. Sự
thanh tịnh của thọ, tưởng, hành, thức cùng sự thanh tịnh của Nhất thiết trí từ
xưa đến nay không hai, không khác, không đoạn diệt, không hư hoại. (Q.559, ĐBN)
Thay lời lược
giải:
Phẩm này nêu lên 4 vấn đề:
1. Tánh cách tôn dẫn của Bát nhã Ba
la mật;
2. Tội phỉ báng Bát nhã Ba la mật,
nên bị đọa vào địa ngục;
3. Các pháp không buộc không mở và
4. Thanh tịnh: Một pháp thanh tịnh
thì 10 phương thế giới đều thanh tịnh.
Bất cứ pháp hội nào trong 5 pháp hội
đầu đều đề cập đến vấn đề này. Chúng ta tụng đọc không biết bao nhiêu lần, ai
cũng có thể hiểu, nên không cần biện thuyết nữa. Điều đáng nói ở đây là phẩm
này có phẩm tựa tên “Địa Ngục” lại gọp chung bốn vấn đề lớn mà chỉ thuyết giảng
trong 7 trang sách đánh máy, so ra quá ngắn.
---o0o---